Muzeum Ulmów za jeden z priorytetowych celów stawia sobie ochronę wyjątkowych walorów historycznych, kulturowych i krajobrazowych Markowej. Podejmujemy szereg działań mających na celu zachowanie w niepogorszonym stanie kluczowych dla dziedzictwa Markowej miejsc pamięci i ochronę genius loci szczególnie wartościowych i unikatowych obiektów i obszarów. W tym celu rozmawiamy z mieszkańcami, podejmujemy dialog z lokalnym samorządem, konsultujemy się ze specjalistami różnych dziedzin w tym m.in. architektury, urbanistyki, planowania i zarządzania strategicznego, przeprowadzamy badania społeczne, organizujemy debaty. Jesteśmy przekonani, że o przestrzeni publicznej zaplanowanej w sposób przemyślany, chroniący istotne dla regionu obszary i obiekty marzy wiele muzeów w całym kraju. Dlatego też w dniach 18-20 października w Markowej i Gaci odbyło się I Seminarium Markowskie zorganizowane w ramach prac nad Strategią Muzeum Ulmów. Przedstawiciele muzeów i miejsc kultury pamięci przez 3 dni rozmawiali o możliwościach sprawowania przez muzea funkcji ochrony wartości przestrzeni publicznej w bezpośrednim otoczeniu placówek, a także o widokach na wdrożenie idei „muzeum w przestrzeni”, jako szczególnej wersji promowanej w międzynarodowym świecie muzealniczym idei „muzeum rozszerzonego”. Punktem odniesienia w tych pracach było studium przypadku Markowej oraz powstająca Strategia Muzeum Ulmów. W szczególności odwoływaliśmy się do dorobku programowego i praktyk podejmowanych w ramach tworzonej od 2009 roku Karty Solidarności.
Jednym z owoców pracy twórczej I Seminarium Markowskiego jest powołanie do życia nowej organizacji muzealnej: Forum Muzeów – Opiekunów Miejsc Dziedzictwa. Jej celem jest promowanie idei muzeum rozszerzonego i jej adaptacja w polskich warunkach społecznych, gospodarczych i administracyjnych.
I Seminarium Markowskie zostało zorganizowane przez Muzeum Polaków Ratujących Żydów, Towarzystwo Przyjaciół Markowej, Kolegium Wigierskie oraz rozpoczynającą stałą współpracę z obydwoma muzeami markowskimi – gminę Gać. Tak więc Muzeum Ulmów nie koncentruje się tylko i wyłącznie na życiu Markowej w wąskim znaczeniu, ale też obejmuje obszar dziedzictwa i relacje społeczne w bezpośrednim jej sąsiedztwie. Wiktoria i Józefa Ulmowie utrzymywali silne relacje z mieszkańcami Gaci. To w tym miejscu w latach 1935-36 powstał Uniwersytet Ludowy, który kształtował formację patriotyczną i prowadził szeroko pojętą działalność oświatowo-wychowawczą, tak wówczas potrzebną młodzieży wiejskiej. Jego kierownikiem był inż. Ignacy Solarz, znany wówczas działacz ludowy i oświatowy. Na tym Uniwersytecie Ludowym pobierała naukę Wiktoria Ulma z domu Niemczak. Z kolei Józef Ulma mocno angażował się w działalność Związku Młodzieży Wiejskiej RP „Wici.
Seminarium Markowskie będzie mieć charakter cykliczny. Organizowane będzie raz w roku – w październiku i będzie okazją do zaprezentowania szerszemu gronu ekspertów i opinii publicznej prac nad Strategią Muzeum Ulmów.
Spotkania seminaryjne zorganizowane zostały w ramach Konferencji „Dziedzictwo i Rozwój” – Stałego Forum Muzeów i Samorządu Terytorialnego i były okazją do obchodów Międzynarodowego Dnia Krajobrazu. Poprzez to wydarzenie upamiętniono także i uczczono dwudziestolecie działalności Kolegium Wigierskiego. Muzeum w pracy nad Strategią korzysta z wypracowanych przez Kolegium Wigierskie metod i form pracy twórczej.
