27 lipca 2022 odbyło się w Kamieniołomie Jana Pawła II w Krakowie (parafia św. Józefa w Podgórzu) drugie sympozjum Akademii Sprawiedliwych. Tworzymy ją wspólnie Uniwersytetem Papieskim Jana Pawła II w Krakowie, z Instytutem Przestrzeni Obywatelskiej Pro Publico Bono oraz z Parafią św. Józefa.
Tematem tego spotkania była myśl Karola Wojtyły w kwestii stosunku chrześcijaństwa do judaizmu i chrześcijan do Żydów. Impulsem do jego zorganizowania był niedawno obroniony doktorat na ten temat, autorstwa Jarosława Sellina, wiceministra kultury i dziedzictwa narodowego.
Stosunek do judaizmu był w całej historii Kościoła jednym z kluczowych elementów chrześcijańskiej tożsamości. Jednak Zagłada większej części społeczności żydowskiej w Europie, dokonana przez III Rzeszę, postawiła tę – i tak ważną – sprawę w zupełnie nowym świetle. Zaś Sobór Watykański II (1962 – 1965) uwspółcześnił doktrynę kościelną w tej materii zarówno o przemyślenia jeszcze sprzed wojny, domagające się rewizji tradycyjnej doktryny, jak i o wnioski z doświadczenia Zagłady.
Karol Wojtyła jako młody człowiek, najpierw uczeń w Wadowicach, a potem student w Krakowie, miał żywy kontakt z żydowskimi mieszkańcami obu tych miast. Głęboko przeżył okupacyjny, w najwyższym stopniu tragiczny, los Żydów. Istotny był tu zwłaszcza wpływ konspiracyjnej organizacji Unia.
Z tych doświadczeń wyrastały przemyślenia młodego księdza, potem profesora, potem biskupa pomocniczego, wreszcie metropolity krakowskiego na temat tego jedynego w swoim rodzaju związku, łączącego chrześcijaństwo z judaizmem, chrześcijan z Żydami. Zrozumienie tego szczególnego splotu historycznego, ale i religijnego zbratania, ze światem żydowskim doprowadziło młodego jeszcze wtedy biskupa Wojtyłę do żywego udziału w redagowaniu soborowych dokumentów na temat stosunku Kościoła do judaizmu i do Żydów. Wydaje się, że wówczas ukształtował się fundament poglądów Karola Wojtyły w tej dziedzinie. I to on stanowił podstawę jego nauczania od 1978 r., już w charakterze następcy św. Piotra w Rzymie.
Jakie znaczenie dla przyszłej świadomości w kwestii chrześcijańsko-żydowskiej Papieża Jana Pawła II miała formacja, którą przyjął młody Karol Wojtyła w konspiracyjnej organizacji Unia? Jak następnie młody ksiądz Wojtyła w niestandardowy sposób rozeznawał rzeczywistość chrześcijańsko-żydowską? Jak młody biskup Wojtyła przełamywał podczas Soboru opory tradycyjnej doktryny Kościoła? Czy, będąc po Soborze zaliczany do progresywnego skrzydła Kościoła, kard. Wojtyła miał – czy też nie – własne stanowisko w tych kwestiach, odróżniające się od katolickiej myśli liberalnej? I wreszcie: jak całe wcześniejsze doświadczenie Karola Wojtyły (świeckiego, księdza i biskupa) wpłynęło na nauczanie Jana Pawła II w kwestii chrześcijańsko-żydowskiej?
Powyżej zarysowane problemy były 27 lipca przedmiotem najpierw wykładu Pana Ministra, a potem dyskusji, w której oprócz Autora omawianej pracy wzięli udział: dr Wojciech Baliński (Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego), dr Marcin Chorązki (IPN-Kraków) oraz – w charakterze moderatora – Roman Graczyk (Muzeum Ulmów).