Po raz trzeci obchodziliśmy Międzynarodowy Dzień Krajobrazu. 24 i 25 października odbyła się sesja programowa stałego seminarium Akademii Genius Loci, zatytułowana „Krajobraz terytorialny i kulturowy Markowej”.
Włączyliśmy się w obchody Międzynarodowego Dnia Krajobrazu, ponieważ „krajobraz” to nie tylko pojęcie krajoznawcze (geograficzne), ale także kulturowe. Uważamy, że krajobraz Markowej w obu jego postaciach zasługuje na ochronę.
24 października
Waldemar Rataj, dyrektor naszego Muzeum, wygłosił referat Krajobraz kulturowy Markowej – przesłanie programowe. Mówił w nim o wiekowych tradycjach pracy organicznej w Markowej, do których nawiązuje Towarzystwo Przyjaciół Markowej. Przypominając o zawiązanej w 2021 r. konfederacji muzealnej pomiędzy Muzeum Polaków Ratujących Żydów a Towarzystwem Przyjaciół Markowej, ocenił że poprzez bliską współpracę obu instytucji dokonuje się zakorzenienie przesłania ideowego Muzeum Ulmów w markowskim kontekście kulturowym. To zakorzenienie pozwala lepiej zrozumieć czyn heroiczny wielu Markowian w mrocznych czasach hitlerowskiej okupacji.
Dr Leopold Zgoda, – filozof i etyk, współtwórca Karty Solidarności oraz honorowy prezes Instytutu Przestrzeni Obywatelskiej Pro Publico Bono, wygłosił wykład zatytułowany Dlaczego etyka. Dr Zgoda odwoływał się w nim do wielu myślicieli (m. in. Arystotelesa, Alberta Camusa, Zbigniewa Herberta, Roman Ingardena, Jana Pawła II, Benedykta XVI, ks. Józefa Tischnera i Primo Leviego), których łączył namysł nad imperatywem etycznym zakodowanym, ale niekiedy uśpionym, w sumieniu każdego człowieka. Krakowski filozof wiele uwagi poświęcił postaciom Wiktorii i Józefa Ulmów, którzy podobnie jak dr Rieux (bohater „Dżumy” Alberta Camusa) nie chcieli poddać się zewnętrznym warunkom, lecz- pomimo tych warunków – czynili dobro. Albowiem, jak powiedział dr Zgoda, odwołując się do Romana Ingardena, co czyni człowieka człowiekiem, to jego zdolność do przekraczania samego siebie (pełny tekst).
Tego dnia podpisano deklarację założycielską Towarzystwa Naukowego Akademia Sprawiedliwych
25 października
Marcin Zgłobiś, specjalista do spraw ekspozycji w naszym Muzeum, mówił o doktrynie „muzeum rozszerzonego”, którą realizujemy poprzez program „Muzeum w Przestrzeni Markowej”. Komentarz do tego referatu wygłosił Michał Kępski.
Następnie odbył się spacer krajoznawczy po bezpośrednim sąsiedztwie Muzeum (plac przed budynkiem oraz Sad Pamięci) i po okolicy (Dom Ludowy, ochronka ss. Służebniczek, skansen wsi Markowa). Szczególne wrażenie na uczestnikach spaceru zrobiła opowieść Marii Ryznar-Fołty o kryjówce dla rodziny Bezemów/ Weltzów na strychu domu Doroty i Antoniego Szylarów. Dom ten znajduje się od ubiegłego roku w skansenie i jest kluczowym elementem ścieżki edukacyjnej „Chałupa Szylarów”, realizowanej wspólnie przez Muzeum Ulmów i Towarzystwo Przyjaciół Markowej.
Końcowym akcentem tego dnia – i całego seminarium – był wykład dra Jerzego Wowczaka, architekta i urbanisty, Budynek i przestrzeń ekspozycji Muzeum Polaków Ratujących Żydów w kontekście krajobrazu terytorialnego i kulturowego wsi Markowa. Architekt zwrócił uwagę, że przez ostatnie 20 lat udało się zachować wartości krajobrazu Markowej mimo, że nie istniał w tym czasie miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Ocenił też, pod kątem spójności architektonicznej, bliższe i dalsze otoczenie Muzeum. W dyskusji po jego referacie wzięli udział: Paweł Jaskanis, Mirosław Mac, Wiesław Skrobot, Waldemar Rataj i Roman Graczyk. Dyskusję moderował Piotr Górajec.