Zapraszamy do udziału w seminarium on-line pt. „Wokół Akcji Reinhardt” zamykającego tegoroczne upamiętnienie Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu organizowanego przez Muzeum Polaków Ratujących Żydów.
„Akcja Reinhardt” to realizowany przez Niemcy plan systematycznej, fizycznej likwidacji ludności żydowskiej. Początkowo obejmować miał on jedynie Żydów z terenu Generalnego Gubernatorstwa i być pewną kontynuacją działań eksterminacyjnych podejmowanych przez Rzeszę na przedwojennych polskich Kresach i terenach Związku Sowieckiego. Masowe mordy jakich tam dokonywano stały się wstępem do „rozwiązania kwestii żydowskiej” w skali całej okupowanej Europy. 20 stycznia 1942 r. w Wannsee pod Berlinem odbyło się spotkanie nazistowskich władz państwowych i SS w celu przygotowania tego procesu „w aspekcie organizacyjnym, rzeczowym i materialnym”. W ramach akcji Reinhardt Żydzi mordowani byli zarówno w miejscach swojego zamieszkania jak i w obozach zagłady – takich jak Bełżec, Sobibór czy Auschwitz-Birkenau, którego rocznica wyzwolenia (27 stycznia) stała się symbolicznym: Międzynarodowym Dniem Pamięci o Ofiarach Holokaustu.
Akcji Reinhardt i jej ofiarom, także w skali lokalnej poświęcone będzie niniejsze seminarium. Zajęcia poprowadzą pracownicy Państwowego Muzeum na Majdanku oraz Muzeum Polaków Ratujących Żydów.
Seminarium odbędzie się 12 lutego 2021 r. (piątek), w godz. od 11:30 do 14:30.
Poprzez Skype.
Koszt 30 zł.
Obowiązują zapisy: do 5 lutego 2021 r.
Ilość miejsc ograniczona, decyduje kolejność zgłoszeń.
Wydarzenie na Facebooku: Wokół Akcji Reinhardt – seminarium on-line
Koordynator: Katarzyna Nowicka | katarzyna.nowicka@muzeumulmow.pl
Zapraszam do kontaktu!
PROGRAM:
12 II 2021
11:30 Panel I: Niemieckie obozy akcji „Reinhardt”. Miejsca zbrodni i muzea pamięci (Państwowe Muzeum na Majdanku)
– Ewa Koper, „Bełżec, Pierwszy z obozów „Aktion Reinhardt” – historia i upamiętnienie”
– Justyna Bajuk, „Obóz zagłady w Sobiborze jako jeden z etapów realizacji „Einsatz Reinhardt” – historia miejsca”
13:20-13:30 Przerwa
13:30 Panel II: Przebieg Aktion Reinhardt. Lokalne aspekty akcji (Muzeum Polaków Ratujących Żydów)
– Kamil Kopera, „Akcja Reinhardt w powiecie jarosławskim”
– Jakub Pawłowski, „Grzebowisko, kościec, Okop. Miejsce straceń i czasowy pochówek markowskich Żydów podczas II wojny światowej”
14:30 Zakończenie
Ewa Koper, Kustosz muzealny, Kierownik sekcji ds. obsługi zwiedzających i edukacji, Muzeum i Miejsce Pamięci w Bełżcu Niemiecki Nazistowski Obóz Zagłady, oddział Państwowego Muzeum na Majdanku
Sonderkommando Bełżec der Waffen-SS – niemiecki obóz zagłady w Bełżcu był pierwszym ośrodkiem eksterminacji ludności żydowskiej uruchomionym przez Niemców w ramach „Aktion Reinhardt”. Od marca do grudnia 1942 r. straciło w nim życie ok. 400 tysięcy osób, głównie polskich Żydów z terenu Generalnego Gubernatorstwa. Wśród ofiar byli także żydowscy obywatele Niemiec, Austrii, Czech i Słowacji. Położenie geograficzne Bełżca na styku trzech dystryktów – lubelskiego, krakowskiego i galicyjskiego oraz istnienie linii kolejowej, łączącej Lublin przez stacje węzłowe ze Lwowem przesądziło o jego wyborze na miejsce zagłady. Obóz zagłady w Bełżcu był pierwszym miejscem, gdzie wybudowano stacjonarne komory gazowe.
Po II wojnie światowej ofiary byłego obozu upamiętniono w 1963 r., choć pierwsze próby podjęto pod koniec lat 40. Współczesny pomnik wybudowano jako projekt polsko-amerykański. Nowe miejsc pamięci zostało uroczyście otwarte 3 czerwca 2004 r, jako oddział Państwowego Muzeum na Majdanku.
Justyna Bajuk, Asystent muzealny, Muzeum i Miejsca Pamięci w Sobiborze, oddział Państwowego Muzeum na Majdanku
Niemiecki obóz zagłady w Sobiborze był jednym z trzech powstałych obok Bełżca i Treblinki, obozów działających w ramach Aktion Reinhardt. W prezentowanym wykładzie zostanie poruszonych szereg zagadnień m.in. liczba ofiar czy topografia terenu. Zostanie poddany analizie plan sytuacyjny obozu z poszczególnymi częściami, opracowany w oparciu o najnowsze badania oraz zachowane materiały ikonograficzne m. in. fotografie pochodzące z albumu jednego z członków załogi SS – Niemanna.
Zaprezentowana zostanie historia funkcjonowania obozu i codzienne życie więźniów. Kolejny element wykładu poświęcony będzie personelowi i załodze obozu. Następnie omówimy ruch oporu, próby ucieczek, a w konsekwencji udane powstanie więźniów z 14 października 1943 r. oraz powojenne losy więźniów.
Podsumowaniem będzie prezentacja form upamiętnienia byłego obozu zagłady w Sobiborze na przestrzeni lat do chwili obecnej tj. powstania Muzeum i Miejsca Pamięci w Sobiborze jako oddziału Państwowego Muzeum na Majdanku.
Kamil Kopera, Spec. ds. Badań i Dokumentacji, Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. rodziny Ulmów w Markowej
1 sierpnia 1942 r. na terenie powiatu jarosławskiego Niemcy rozpoczęli akcję „wysiedlenia” ludności żydowskiej. W jej wyniku setki osób zostało wywiezionych do obozu Zagłady w Bełżcu a także zamordowanych na miejscu – we wsiach i miasteczkach w których ich rodziny mieszkały od pokoleń.
Celem wystąpienia będzie nakreślenie mechanizmu niemieckich działań oraz przedstawienie losów ich ofiar w skali powiatu na którego terenie znajdowała się w czasie wojny Markowa. Uzupełnieniem tej opowieści będzie prezentacja strategii przeżycia jakie obierali prześladowani.
Jakub Pawłowski, Spec. ds. Edukacji i Upowszechniania, Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. rodziny Ulmów w Markowej
Niemiecki plan masowego ludobójstwa z lat 1942-1943 przedstawicieli społeczności żydowskiej pod nazwą „Aktion Reinhardt”, obejmujący swym zasięgiem Generalne Gubernatorstwo i Okręg Białostocki, pochłonął ok. 1.85 mln ofiar. Na wspomnianym obszarze doszło do setek pomniejszych akcji likwidacyjnych Żydów, a jedną z nich było zabójstwo markowskich Żydów początkiem grudnia 1942 r. Żydzi zostali rozstrzelani, a ich zwłoki pogrzebane na tzw. Okopie, miejscu na obrzeżach wsi, który w lokalnej terminologii nosił również nazwy „grzebowisko” i „kościec”. Zwyczajowo grzebano tam szczątki padłych zwierząt z pobliskich gospodarstw, ale podczas wojny miejsce to pełniło zgoła inną rolę. Jakie znaczenie miało to miejsce? Dlaczego wybór padł właśnie na Okop w Markowej? To najbardziej nurtujące pytania, na które należy odpowiedzieć, choćby w celu dalszej dyskusji.
Organizator:
Współorganizator:
Patronat Honorowy:
