5 grudnia 1911 urodził się Władysław Szpilman. Od 1935 był etatowym pianistą w Polskim Radiu. Podczas studiów w Akademii Sztuk w Berlinie skomponował swoje pierwsze utwory symfoniczne. Po powrocie do kraju, do czego skłoniła go narastająca atmosfera antysemityzmu pod rządami Hitlera, został w 1935 roku etatowym pianistą w Polskim Radiu. W tym okresie skomponował pierwsze utwory popularne, w tym takie szlagiery jak: Kiedy kochasz się w dziewczynie), Nie ma szczęścia bez miłości, Straciłam twe serce i  Nocą.

23 września 1939 r. grał w siedzibie Polskiego Radia na żywo recital utworów Chopina, przerwany przez niemieckie bombardowanie – była to ostatnia emisja warszawskiej rozgłośni przed upadkiem stolicy. Szpilman miał zaszczyt uczestniczyć w pierwszej powojennej emisji tej rozgłośni, grając te same utwory, które wykonywał w 23 września 1939.

W 1940 roku Szpilman wraz z rodziną został zmuszony do przeniesienia się do getta. Tam nie przestawał pracować jako pianista, ale i kompozytor. W tym czasie stworzył słynne później Concertino 1940 na fortepian i orkiestrę.  Jego rodzina zginęła w Treblince, ona sam zaś uratował się uciekając z Umschagplatzu. Potem ukrywał się w Warszawie m. in. u Czesława Lewickiego, Andrzeja i Janiny Biguckich, Heleny Lewickiej, przy materialnej pomocy m. in. Witolda Lutosławskiego oraz organizacji „Żegota”.

Po Powstaniu ukrywał się  w ruinach wypalonego domu w alei Niepodległości. Odkrył go tam Niemiec, kapitan Wehrmachtu Wilm Hosenfeld, który zachował się zgoła niekonwencjonalnie, darowując mu życie, a następnie udzielając pomocy. W filmie Romana Polańskiego Pianista niejaką rolę w decyzji kpt. Hosenfelda odegrało – niesamowite w tych okolicznościach – fortepianowe wykonanie przez Szpilmana Ballady g-moll Chopina.

Po wojnie Szpilman pracował w Polskim Radiu, a także wiele koncertował, współpracując z takimi dyrygentami jak Witold Rowicki i Jan Krenz. Wykonywał także muzykę kameralną z Bronisławem Gimplem – z przerwą na lata 1948-56, kiedy obowiązujące wówczas rygory socrealizmu nie oszczędziły nawet muzyki (Gimpel był obywatelem USA).

Szpilman skomponował ponad 500 popularnych piosenek m.in. Trzej przyjaciele z boiska, Tych lat nie odda nikt, W małym kinie czy Nas zaczarować musiał deszcz. I to tego rodzaju utwory przyniosły mu popularność, chociaż nie one wyznaczały klasę Szpilmana jako artysty.

W 1963 stworzył Kwintet Warszawski, z którym do 1986 dał ponad 2000 koncertów na całym świecie, głównie poza granicami Polski.

Zmarł 6 lipca 2000.

Fot.: PAP/CAF/S. Dąbrowiecki