Seminarium Akademia Sprawiedliwych p.t. „Etyka i solidarność”
10 grudnia 2025 roku, w rocznicę uchwalenia Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, obchodzonej jako Międzynarodowy Dzień Praw Człowieka, w Krakowie, w siedzibie Rektora Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II – w historycznym Domu Jana Długosza zainaugurowano kolejne Sympozjum Praw Człowieka Akademii Sprawiedliwych.
Wydarzeniem otwierającym Sympozjum było Seminarium Akademia Sprawiedliwych p.t. „Etyka i solidarność” – poświęcone pamięci ks. prof. Józefa Tischnera, zorganizowane w ramach jubileuszowych obchodów „Roku Księdza Józefa Tischnera”.
Wykład wprowadzający do debaty seminaryjnej wygłosił dr Leopold Zgoda, filozof, etyk, członek Polskiego Towarzystwa Naukowego – Akademia Sprawiedliwych, przyjaciel ś.p. księdza Tischnera.
Dr Zgoda zatytułował swoje wystąpienie „Etyka i solidarność”, co jest oczywistym nawiązaniem do książki Tischnera „Etyka solidarności” (I wyd. 1981). Mówca przywołał pojęcie „instytucji obywatela”, często używane przez prof. Antoniego Kamińskiego. Obywatel, to indywidualny podmiot świadomy swojej odpowiedzialności za wspólnotę, której jest członkiem. Jednak, żeby dojść do takiej świadomości, potrzebne jest wychowanie do wolności. Wolność – podkreślił dr Zgoda – to nie dowolność. Nie wszystko, czego człowiekowi się zachce, zasługuje na miano wolności. Na przykład matka czuwająca przy dziecku, dobrowolnie bierze na siebie wiele ograniczeń, a mimo to nie czuje się tą sytuacją zniewolona.
Mówiąc o źródłach „Etyki solidarności” wspomniał prelegent m. in. o słynnym kazaniu ks. Tischnera na Wawelu w 1980 r. Tischner analizował wtedy sens słowa „solidarność” i odwołał się do ewangelicznego wezwania „jeden drugiego ciężary noście”. Wyjaśniał też, że solidarność rodzi się samorzutnie, z serca; a także, że solidarność „zwraca się do wszystkich, a nie przeciw komukolwiek”.
Dr Zgoda wspomniał o wykładach etyki prof. Romana Ingardena, których on sam, ale i Tischner byli słuchaczami w Krakowie. Otóż Ingarden powiadał: w etyce chodzi o to, żeby zaistniało za sprawą człowieka to, co być powinno. Tischner z kolei kilka lat po napisaniu „Etyki solidarności” mówił w jednym z krakowskich kościołów, że w świecie, w którym ani nauka, ani religia nie są powszechnie podzielane, tylko uniwersalna etyka może był aksjologicznym fundamentem społeczeństwa.
Organizatorami wydarzenia były: Polskie Towarzystwo Naukowe – Akademia Sprawiedliwych, Uniwersytet Papieski Jana Pawła II oraz Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej.
Po wysłuchaniu wykładu Leopolda Zgody odbyła się debata seminaryjna, która będzie kontynuowana w ramach prac programowych Polskiego Towarzystwa Naukowego – Akademia Sprawiedliwych.
