Otwieramy nową wystawę czasową. Będą to portrety więźniów KL-Auschwitz wykonane pędzlem Artura Kapturskiego, artysty średniego pokolenia, absolwenta krakowskiej ASP.

Kapturski maluje te obrazy, biorąc za punkt wyjścia fotografie tych samych osób wykonane w latach 40. ubiegłego wieku w Auschwitz przez Wilhelma Brasse (1917 – 2012), więźnia i zarazem obozowego fotografa. Brasse działał jako dokumentalista. Był do tej pracy przymuszony przez więzienne władze, a zarazem ta praca pozwoliła mu przeżyć obóz we w miarę dobrych warunkach, a być może w ogóle przeżyć.

Brasse dokumentował twarze więźniów – ludzi skazanych (choć bez wyroku sądowego) na pobyt w obozie koncentracyjnym, z którego mogli już nie wrócić. Była to dokumentacja typu policyjno-śledczego i tylko taki jej charakter miał znaczenie dla zleceniodawców. Skoro jednak fotografie przetrwały upadek KL Auchwitz i upadek III Rzeszy, nabrały innego charakteru: stały się zapisem zbrodni. Artur Kapturski użył ich jako tworzywa do swojej sztuki, a portrety które na ich podstawie stworzył, mają jeszcze innych charakter.  Są one  wizerunkami ludzi. Przy tym trzeba wiedzieć, że słowo „człowiek” jest dla Kapturskiego wielce zobowiązujące.

Człowiek ze zdjęcia Brassego i człowiek z portretu Kapturskiego to jedna i ta sama osoba. Jej chwilową przypadłością był status więźnia KL Auschwitz. Jej stałą właściwością – i to właściwością przyrodzoną, nieusuwalną – jest status osoby ludzkiej. Kapturski tak przetwarza obraz ze starej fotografii, że z osobnika zredukowanego do numeru więziennego wytatuowanego na przedramieniu czyni osobę w pełnym tego słowa znaczeniu. Więzień to tylko część wielkiej masy ludzkiej, osoba to istota w pełni upodmiotowiona.

Prace Artura Kapturskiego są nie tylko dziełem jego kunsztu malarskiego, ale też efektem jego myślenia. Artysta widzi malowanie twarzy więźniów KL Auschwitz jako przejaw osobowego spotkania (wedle kategorii filozofii spotkania, która czerpie z Edyty Stein, Emmanuela Levinasa i ks. Józefa Tischnera). Zaś na samo doświadczenie Auschwitz Artysta spogląda z perspektywy religijnej: W świetle wolnej woli człowieka odpowiedź na pytanie: gdzie był Bóg? w obliczu tej tragedii jest jedna. Bóg był w Auschwitz. I wolna wola człowieka pozostała wolną.

Wystawa Artura Kapturskiego „Ecce Homo – Osoba i Twarz” będzie prezentowana w Markowej, w Muzeum Polaków Ratujących Żydów od 27 stycznia do 10 grudnia 2023 roku. Jej otwarcie odbywa się w ramach Sympozjum Praw Człowieka – Akademia Sprawiedliwych i jest związane z 15. obchodami Międzynarodowego Dnia Pamięci o ofiarach Holocaustu w województwie podkarpackim.

Patronat medialny nad wystawą objął Program II Polskiego Radia.

Rozmowa o tej wystawie (z cyklu „Gość Dwójki”)