Doktor Artur Kapturski, krakowski artysta malarz, pedagog, adiunkt na Wydziale Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, nie ustaje w swojej misji przywracania godności ludzkiej tym, których historia chciała wymazać. Po poruszającej wystawie w Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej, prezentowanej w ramach programu Akademia Sprawiedliwych od stycznia do września 2023 roku, jego wystawa jest eksponowana w Muzeum Podhalańskim im. Czesława Pajerskiego w Nowym Targu. Tym razem ożywają na płótnach bracia Kupcowie, którzy za akt odwagi i patriotyzmu trafili do piekła Auschwitz.
Wystawa „Ecce Homo – osoba i twarz. Rodzina Kupców z Poronina” podejmuje „historię twarzy” sześciu braci: Jana, Józefa, Bolesława, Władysława, Karola i Antoniego. Ich losy są niezwykle poruszające. 20 czerwca 1940 roku II transportem do Auschwitz, który wyruszył z Bochni, przewieziono 313 osób z więzienia w Nowym Wiśniczu. Wśród nich było pięciu braci Kupców z Poronina: Jan (nr obozowy 790), Józef (nr obozowy 791), Bolesław (nr obozowy 792), Władysław (nr obozowy 791) i Karol (nr obozowy 794). Zaangażowanie w polski ruch oporu przypłacili najwyższą cenę. Szósty z braci, Antoni, dotkliwie pobity podczas aresztowania, trafił do Auschwitz dwa miesiące później, otrzymując numer 5908. Ta tragiczna historia zakończyła się śmiercią trzech z nich.
Wystawa opowiada historię braci, ukazując ich życie w trzech aktach: beztroskiej młodości przed wojną, brutalnej rzeczywistości obozu koncentracyjnego i powojennej rzeczywistości tych, którzy ocaleli. Zestawienie młodzieńczych fotografii z rodzinnego albumu z obrazami z obozu tworzy wstrząsający kontrast, unaoczniając okrucieństwo wojny, która na zawsze odcisnęła się na życiu braci. Przemyślany zabieg kompozycyjny autora, w którym zdjęcia w pasiaku zdają się być „cofnięte” w stosunku do płaszczyzny pozostałych portretów, wywołuje w widzu silne odczucie izolacji i wyobcowania, jakiego doświadczali więźniowie. Ten zabieg symbolicznie oddaje tragizm ich losu: wyrwanie z normalnego życia, utratę indywidualności i „zanik” w nieludzkim systemie obozowym.
Prezentacja jest niewielką częścią długofalowego projektu, którego celem jest namalowanie portretów wszystkich osób, których zdjęcia zachowały się w obozie KL Auschwitz. Wilhelm Brasse, więzień obozu i fotograf, wykonał w Auschwitz zdjęcia około 50 tysięcy osób. Do dziś zachowało się 37 tysięcy z tych fotografii. Projekt Artura Kapturskiego, który artysta realizuje od 2008 roku, wykracza poza ramy zwykłego kopiowania zdjęć ofiar Auschwitz. To próba głębokiego spotkania z pomordowanymi, odczytania z ich twarzy emocji i ocalenia od zapomnienia ich indywidualnych historii. Malując ich portrety, artysta przypomina o ich człowieczeństwie, przywraca więźniom tożsamość i odebraną im godność. W swoich pracach artysta koncentruje się na życiu, a nie na śmierci.
Losy braci Kupców, dramatyczny przykład cierpienia i nieludzkiego traktowania Polaków podczas okupacji, ukazuje nieludzkość wojny i przypomina o cennej wartości, jaką jest godność człowieka. Wystawa poświęcona ich losom to nie tylko lekcja historii, ale również wezwanie do refleksji nad tragicznymi losami ludzi dotkniętych wojną, nad kruchością życia i wartością wolności. Przypomina o cierpieniu, jakiego doświadczyli więźniowie obozów koncentracyjnych, i zachęca do pielęgnowania pamięci o nich.
Wystawa prac dra Artura Kapturskiego stanowi niezwykle cenne narzędzie edukacyjne. Podczas otwarcia wystawy 8 listopada, Artur Dobrucki, reprezentujący Muzeum Polaków Ratujących Żydów, w imieniu Dyrektora Waldemara Rataja zaproponował zorganizowanie, w porozumieniu z Muzeum Podhalańskim im. Czesława Pajerskiego w Nowym Targu, sesji wyjazdowej w ramach Szkoły Etyki Muzeum Ulmów. Historia Braci Kupców i sama wystawa staną się więc punktem wyjścia do dalszych, pogłębionych rozważań nad etycznymi aspektami wojny i Holokaustu.
Gmina Poronin oddała hołd braciom, ustanawiając rok 2024 Rokiem Braci Kupców. W ramach obchodów, w tygodniu patriotycznym, poza otwarciem wystawy, zorganizowano kilka innych wydarzeń upamiętniających tę niezwykłą rodzinę. W czwartek, 14 listopada, w Wańkówce w Poroninie odbyła się promocja książki „Pozostała nadzieja. Historia sześciu braci więzionych w Auschwitz”. Ta poruszająca opowieść o losach rodziny powstała na podstawie wspomnień Jana Kupca, jednego z braci. Z kolei w piątek, 15 listopada, zorganizowano konferencję naukową pt. „Bracia Kupcowie – bohaterowie z Poronina”. Sześciu prelegentów przybliżyło historię braci, a także poruszyło tematy związane z Kurierami Tatrzańskimi, Palace – Katownią Podhala, listami z Auschwitz oraz figurką Matki Bożej zza drutów.