Dokładnie pięć lat temu na stronie internetowej Fundacji Pomocy Wzajemnej „Barka” ukazał się komunikat, mówiący o śmierci Tomasza Sadowskiego – „Tomasz odszedł 29 grudnia, w niedzielę po południu, w domu w Chudobczycach, w otoczeniu rodziny”. Następnie wiadomość ta pojawiła się w licznych mediach, a także na stronach różnych fundacji, stowarzyszeń, gmin, powiatów, wspólnot – grup, organizacji, jednostek samorządowych, z którymi Tomasz współpracował. Niezwykle trafnie zatytułowany został artykuł w Głosie Wielkopolskim, który brzmiał: „Tomasz Sadowski zbudował Barkę, która po jego śmierci popłynie dalej, by ratować życie tonących”. I choć Tomasza Sadowskiego fizycznie nie ma już wśród nas, to jest z nami jego duch, to jest On obecny z nami poprzez swoje dzieła. Piąta rocznica Jego śmierci skłania nas także do refleksji nad „Barką” – dziełem jego życia, a może bardziej nad odkrywaniem inspiracji, jakie towarzyszyły mu w pracy dla drugiego człowieka, na poszukiwaniu Źródła, dzięki któremu sam stał się inspiracją dla innych.
Tomasz Sadowski urodził się 4 marca 1943 roku. Z wykształcenie był psychologiem. Po ukończeniu studiów na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu rozpoczął pracę w zawodzie. Angażował się w przygotowywanie i prowadzenie procesów resocjalizacyjnych w jednostkach penitencjarnych oraz podczas obozów dla młodocianych przestępców. W latach 80. zorganizował ośrodek rehabilitacji przeznaczony dla byłych pacjentów szpitali psychiatrycznych.
W czerwcu 1989 roku wraz ze swoją żoną Barbarą zapoczątkował działanie „Barki” – dziś znanej jako Fundacja Pomocy Wzajemnej „Barka”. „Zauważmy, że już sama nazwa Fundacji skłania do namysłu” – mówił podczas spotkania przyjaciół, zorganizowanego 8 stycznia 2020 roku, bezpośrednio po pogrzebie Tomasza Sadowskiego w Teatrze Polskim w Poznaniu dr Leopold Zgoda, honorowy prezes Instytutu Przestrzeni Obywatelskiej Pro Publico Bono. Dalej kontynuował: „Każde z zawartych w niej słów ma głęboko ludzką wymowę. Ale tu nie chodzi o słowa. Ściślej mówić, nie tylko o słowa tu chodzi. Tu nie chodzi o litość, bo litość potrafi pochylić się nad biednym, skłonić do tego, aby dać datek, a potem spokojnie iść dalej. Tutaj nie chodzi nawet o współczucie, bo i w zabawie współodczuwanie jest na swoim miejscu. Chodzi o miłosierdzie, które wiąże w sumieniu porządek serca i porządek rozumu, i pozwala przytomnie, ze zrozumieniem, odpowiadać czynnie na potrzeby bliźniego. Takimi bliźnimi, dla Tomasza, byli ludzie wykluczeni społecznie, alkoholicy, bezdomni, więźniowie, ludzie skazani na zatracenie. Jak można było im pomóc? Jak można skutecznie pomóc sponiewieranym przez życie, jeśli się nie odbuduje poczucia ich własnej wartości, wiary w sens życia, wiary w to, że sami sobie i innym potrafią pomóc? Tu nie chodzi o pomoc jaką bądź, nie chodzi o rozdawnictwo. Chodzi o pomoc wzajemną”.
Poznańscy psychologowie Barbara i Tomasz Sadowscy, w historycznym roku 1989, w odpowiedzi na rosnące problemy społeczne okresu określanego kolokwialnie „transformacją”, podejmują decyzję o stworzeniu środowiska i struktury społecznej, w której „zapomniani oraz niechciani” członkowie społeczeństwa polskiego mieliby szansę rozwoju osobistego i społecznego. Zamieszkali wraz z córkami, przyjaciółmi i z grupą 25 osób osamotnionych, bezdomnych, bezrobotnych, niepełnosprawnych, po zakładach karnych, a często również uzależnionych od alkoholu i narkotyków w budynku byłej szkoły, we Władysławowie, 70 km na zachód od Poznania.
W tej pierwszej wspólnocie zostały wypracowane zasady, opracowane mechanizmy pomocy zawodowej i ekonomicznej, obejmujące projekty socjalno-edukacyjne, tworzenie spółdzielni socjalnych, farm ekologicznych, projekty przeciwdziałania bezdomności i inne które stały się podstawą dla rozwoju całego systemu „Barki” i powołania już w roku 1990 Fundacji Pomocy Wzajemnej „Barka”. Pierwszym prezesem Fundacji został Tomasz Sadowski i pełnił tę funkcję do śmierci.
W przywoływanym już przez nas przemówieniu dr Leopold Zgoda zauważa: „Tomasz Sadowski jest jak patriarcha wielkiego rodu, do którego, poza rodziną, należą nie tylko współpracownicy i podopieczni, ale także przyjaciele i ci wszyscy, którzy, mimo wątpliwości i sporów, których nie mogło nie być, bo któż z nas jest doskonały, wspierali i ze zrozumieniem wspierają Jego dzieła, także poza granicami naszego kraju, Dzieła, o których myślimy, mówiąc o Fundacji Pomocy Wzajemnej Barka”.
W dniach 15-17 grudnia, w ramach trwającego wciąż Sympozjum Praw Człowieka Akademii Sprawiedliwych odbyło się seminarium „Akademia Sprawiedliwych”, zorganizowane w formule cyklu wizyt studialnych w instytucjach powołanych przez Fundację Pomocy Wzajemnej „Barka”. Zwieńczeniem była sesja publiczna na poznańskich Zawadach – w prowadzonym przez Fundację Wielkopolskim Centrum Ekonomii Solidarnej – zatytułowana: „Tomasz Sadowski – praca organiczna w imię kultury solidarności”. W sesji uczestniczyli przedstawiciele wspólnoty „Barka” oraz członkowie Wielkopolskiej Resursy Kultury Pamięci. Spotkanie na Zawadach poprzedziła msza św. za pokój duszy i rozwój dzieła śp. Tomasza Sadowskiego, którą w poznańskiej katedrze odprawił ks. prałat Jan Stanisławski. Wydarzenia te wpisały się nie tylko w rozciągnięte w czasie Sympozjum Praw Człowieka Akademii Sprawiedliwych (10.12.2024-28.01.2025), ale także w całą działalność edukacyjną Muzeum Polaków Ratujących Żydów, które było inicjatorem i głównym organizatorem wielkopolskiego seminarium.
Na zdjęciu Tomasz Sadowski wraz z żoną Barbarą podpisują deklarację ustanawiającą Kartę Solidarności (10 czerwca 2009). Zdjęcie autorstwa Zbigniewa Bielawki.
Zapraszamy do zapoznania się z udostępnionymi poniżej materiałami fotograficznymi i wideo, poświęconymi pamięci śp. Tomasza Sadowskiego, które przybliżą Państwu Jego sylwetkę i dokonania.
Link do transmisji kazania wygłoszonego 17 grudnia podczas uroczystej Mszy św. w Katedrze św. Piotra i św. Pawła na Ostrowiu Tumskim w Poznaniu, odprawionej w intencji śp. Tomasza Sadowskiego i na rzecz dalszego rozwoju jego dzieła – Fundacji Pomocy Wzajemnej „Barka”.