KZ-Syndrom, będący bolesnym świadectwem dramatu II wojny światowej, pozostaje problematyką wymagającą starannej analizy i refleksji.
Muzeum Polaków Ratujących Żydów, w ramach prac programowych realizowanych w celu ustanowienia „Szkoły Etyki Muzeum Ulmów”,
zaprasza na spotkanie poświęcone temu zagadnieniu.
Sympozjum odbędzie się 13 lutego o godzinie 18.00 w Międzynarodowym Centrum Kultury w Krakowie.
KZ-Syndrom to zespół objawów, od zaburzeń psychicznych, takich jak depresja, lęk, koszmary senne i natrętne myśli, po somatyczne dolegliwości o niewyjaśnionej etiologii, które przez lata, a nawet dekady, nękają ofiary wojny, w szczególności byłych więźniów obozów koncentracyjnych. Charakterystyczną cechą KZ-Syndromu jest jego latencja – objawy mogą ujawnić się wiele lat po traumatycznych przeżyciach, a nawet w kolejnych pokoleniach, co wskazuje na transgeneracyjny charakter traumy poobozowej.
O tym złożonym zagadnieniu opowie wybitny ekspert, prof. Krzysztof Rutkowski – psychiatra, superwizor psychoterapii, psychoanalityk jungowski i profesor nauk medycznych.
Prof. Rutkowski, autor ponad 150 publikacji z zakresu psychoterapii i następstw traumy, kieruje Katedrą Psychoterapii Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum, Zakładem Psychoterapii Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie oraz studiami podyplomowymi i kursem całościowym z psychoterapii. Jego bogate doświadczenie i wiedza pozwolą zgłębić temat KZ-Syndromu i zrozumieć jego wpływ na życie osób, które przeżyły piekło obozów.
W ramach wykładu zostanie omówiona powojenna historia badań pourazowych prowadzonych w Krakowie wraz z analizą głównych kierunków badawczych i wybranych publikacji. W okresie powojennym Polska zmagała się zarówno z traumą II wojny światowej, jak i z nowymi doświadczeniami prześladowań komunistycznych. Pierwsze publikacje naukowe pojawiły się już w latach pięćdziesiątych i koncentrowały się wokół badań byłych więźniów obozów koncentracyjnych (KZ-Syndrom). W latach 1962-1989 w Krakowie wydawano specjalny numer „Przeglądu Lekarskiego”, poświęcony w całości badaniom urazów wojennych. Czasopismo było dwukrotnie nominowane do Pokojowej Nagrody Nobla.
Zespół badawczy Kliniki Psychiatrii pod kierownictwem prof. Antoniego Kępińskiego szczegółowo opisał zespół stresu pourazowego u byłych więźniów obozów koncentracyjnych, znany jako KZ-Syndrom. Podczas wykładu zostaną omówione najważniejsze spostrzeżenia ówczesnych badaczy dotyczące psychopatologii KZ-Syndrom (Szymusik), dynamiki reakcji (Teutsch), adaptacji poobozowej (Orwid), hipermnezji napadowej (Półtawska), zmian somatycznych (Gatarski, Witusik). Badania te przyczyniły się również do rozwoju metodologii badań nad stresem pourazowym, nowego spojrzenia na jego klasyfikację oraz ukształtowania etycznych zasad postępowania z pacjentami.
Muzeum Polaków Ratujących Żydów podejmuje szereg prac mających na celu zgłębienie tematu traumy i jej długotrwałych konsekwencji, w tym traumy dotyczącej KZ-Syndromu, która dotyka nie tylko jednostki, ale i całe społeczeństwo. W marcu 2023 roku Muzeum współorganizowało spotkanie Podkarpackiej Resursy Kultury Pamięci w Przeworsku, gdzie poruszono kwestie traumy doświadczanej zarówno przez ukrywających się Żydów, jak i tych, którzy ich ukrywali. Ukazanie tej drugiej perspektywy, często marginalizowanej i niezrozumianej, pozwala na głębsze zrozumienie skali cierpienia i jego wpływu na kolejne generacje. Problematyka traumy obozowej była również poruszana w kontekście wykładu dra n. med. Michała Mielimąki z Katedry Psychoterapii Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego na temat zespołu stresu pourazowego (PTSD), wygłoszonego w ramach Sympozjum Szkoły Etyki Muzeum Ulmów w Krakowie 28 listopada 2024 roku. Podczas sympozjum dyskutowano także o roli sztuki w upamiętnianiu i „przepracowywaniu” traumy, odwołując się do twórczości Mariana Kołodzieja, wybitnego artysty, który ocalał z Auschwitz i przekształcił traumatyczne doświadczenia w inspirację dla swojej sztuki.
Sympozjum Szkoły Etyki Muzeum Ulmów poświęcone KZ-Syndromowi będzie kolejnym etapem dyskusji o traumie poobozowej, jej wielopokoleniowych konsekwencjach oraz wyzwaniach, z jakimi borykają się osoby, które przetrwały obozy koncentracyjne, w procesie readaptacji do życia w społeczeństwie. To również okazja do refleksji nad etycznymi aspektami pamięci i odpowiedzialnością za przeszłość.
Podejmując temat traumy, współpracujemy ze Stowarzyszeniem Rodzina Więźniarek Niemieckiego Obozu Koncentracyjnego Ravensbrück.
Sympozjum odbywa się w ramach działalności naukowej Muzeum Polaków Ratujących Żydów – we współpracy z Uniwersytetem Papieskim Jana Pawła II oraz Polskim Towarzystwem Naukowym – Akademia Sprawiedliwych i ma charakter wydarzenia opiniodawczego. Jest skierowane do osób zainteresowanych tą problematyką ze względów naukowych, społecznych lub osobistych. Sympozjum wpisane jest w cykl działań programotwórczych, których celem jest utworzenie platformy edukacyjnej „Szkoła Etyki Muzeum Ulmów”.
Informujemy, że Muzeum Polaków Ratujących Żydów będzie dokumentować Sympozjum Szkoły Etyki Muzeum Ulmów w dniu 13 lutego 2025 r. zza pomocą zdjęć oraz nagrań audio-video. W związku z tym, pragniemy poinformować Państwa o przetwarzaniu danych osobowych w trakcie wydarzenia. Szczegółowe informacje dotyczące przetwarzania danych oraz przysługujących Państwu praw znajdują się w klauzuli informacyjnej i klauzuli RODO, dostępnych pod poniższym linkiem. Prosimy o zapoznanie się w tymi dokumentami.