21 sierpnia o godzinie 12:00, w ramach Festiwalu Muzyki Dawnej „Pieśń Naszych Korzeni” w Jarosławiu, odbędzie się seminarium „Psalm dla sprawiedliwych Ulmów”. Wydarzenie będzie częścią szerszego projektu prowadzonego przez Stowarzyszenie Muzyka Dawna w Jarosławiu we współpracy z Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej.
Jako motyw przewodni cyklu wydarzeń przyjęto Psalmy – być może najbardziej doniosłe zjawisko kulturowe, bogate w konteksty, które łączy chrześcijaństwo i judaizm, żywe do dzisiaj w wielu tradycjach obu religii.
Księga psalmów / Tehilim / Psalmoi / Liber Psalmorum, jako księga „arcypieśni”, „prapieśni”, „pieśni wzorcowej” od 3000 lat stanowi – jako korpus literacki i muzyczny – kulturotwórczy rdzeń zarówno tradycji, jak i kreacji. Psalmy stanowiły zarówno podstawową część wszelkich tradycyjnych form liturgicznych różnych wyznań (judaizmu, katolicyzmu, prawosławia, a także islamu), jak i, jako główny „tekst użytkowy”, były podstawą muzycznych opracowań formalnych w zmieniających się nurtach estetycznych epok. Język psalmów łacińskich był w średniowieczu, obok tradycji starożytnej klasyki, głównym materiałem dla pieśni i poezji, zaś w dobie Renesansu i Reformacji psalmy parafrazowane i tłumaczone na języki narodowe (m. in. Kochanowski, Luter, Szekspir) przyczyniły się walnie do rozwoju literatury w poszczególnych krajach i kulturach.
I właśnie psalmy w tłumaczeniach Franciszka Karpińskiego, bazujących na jeszcze starszych przekładach Jana Kochanowskiego, jeszcze do niedawna były stale obecne również w miastach i wioskach Archidiecezji Przemyskiej, śpiewane w niezliczonych wariantach melodycznych przez lud w ramach nieszporów – dziś nieco zapomnianego nabożeństwa składającego się w zdecydowanej większości z psalmów.
Badań na tym tematem podjął się Bartosz Gałązka – polonista, etnograf, etnomuzykolog, znawca śpiewu tradycyjnego południowo-wschodniej Polski. O swojej pracy nad tym tematem opowie podczas festiwalowego seminarium.
Owocem tych prac będzie rekonstrukcja utrwalonego w terenie repertuaru psalmowego, swego rodzaju „wzorcowych nieszporów podkarpackich”, na które złożą się wybrane, reprezentatywne i najbardziej archaiczne warianty melodyczne pieśni.
Nieszpory, poprzedzone cyklem warsztatów dla wszystkich chętnych, odśpiewane zostaną we wrześniu w Markowej.
Inspiracją do podjętych działań było ogłoszenie przez Województwo Podkarpackie roku 2023 rokiem Ulmów.
strona festiwalu: www.festiwal.jaroslaw.pl
