2 lutego, w dniu, w którym Kościół katolicki obchodzi Święto Ofiarowania Pańskiego, znane również jako Święto Matki Boskiej Gromnicznej, w polskiej tradycji symbolicznie kończy się okres kolędowania. W tym dniu, zgodnie z wielowiekowym zwyczajem, demontuje się i chowa świąteczne dekoracje, takie jak bożonarodzeniowe szopki, choinki oraz lampiony, a kolędy, które przez cały okres świąteczny rozbrzmiewały w domach oraz kościołach, cichną.
Chociaż w dzisiejszych czasach czas kolędowania uległ znacznemu skróceniu, tradycyjny koniec „polskiej kolędy” nadal jest istotnym elementem kulturowym, przypominającym o bogatym dziedzictwie i głębokich korzeniach polskich tradycji bożonarodzeniowych.
W Muzeum Polaków Ratujących Żydów, połączonym więzami muzealnej konfederacji z Towarzystwem Przyjaciół Markowej, ten dzień jest również symboliczny. Właśnie 2 lutego kończymy coroczną akcję „Choinka dla Ulmów”, zainaugurowaną w przededniu Wigilii Bożego Narodzenia. To wydarzenie muzealne ma na celu przybliżenie wartości, z których wyrosło dziedzictwo Markowej, a także ukazanie świata, w którym żyli i dojrzewali Ulmowie. Dzięki temu możemy lepiej zrozumieć motywy ich heroicznej decyzji sprzed 80 lat, gdy przyjęli pod swój dach rodzinę Goldmanów, co doprowadziło do ich wspólnej śmierci.
Aby pożegnać okres Bożego Narodzenia i tradycyjnie zakończyć kolędowanie, w niedzielę, 2 lutego w Muzeum Ulmów odbyło się spotkanie Podkarpackiej Resursy Kultury Pamięci pt. „Pożegnanie z kolędą w Markowej”.
Podczas spotkania odbyła się prezentacja Szopki Markowskiej z Błogosławioną Rodziną Ulmów, która przybliżyła zebranym głębsze znaczenie symboliki szopki, a także kontekst historyczny i kulturowy tego dzieła.
Debata Podkarpackiej Resursy Kultury Pamięci w ramach ogólnopolskiej platformy Pro Publico Bono Communicatio pt. „Czy święta Bożego Narodzenia zachowają swoją chrześcijańską tożsamość”, koncentrowała się wokół współczesnego znaczenia Świąt i ich ewolucji w kontekście zmieniającego się świata. Punkt wyjścia do dyskusji stanowił artykuł historyka, edukatora i popularyzatora historii, Adama Podlewskiego, pt. „Czy Święta Bożego Narodzenia są w stanie wrócić do swych chrześcijańskich korzeni?”.
W wielu społeczeństwach obserwuje się osłabienie religijnego wymiaru Bożego Narodzenia. Święto staje się coraz bardziej skomercjalizowane, z niewielkim zainteresowaniem treściami teologicznymi i etycznymi, co prowadzi do zeświecczenia świątecznych obyczajów.
Zdaniem autora artykułu Boże Narodzenie to złożone święto, które można obchodzić na wiele różnych sposobów. Sugeruje on, że nawet jeśli święto straci swoje religijne znaczenie – nad czym sam autor ubolewa – nadal może być to znaczący czas dla ludzi, aby połączyć się z bliskimi i celebrować wartości, które są dla nich ważne.
Chociaż spada liczba osób, które obchodzą Boże Narodzenie w sposób religijny, to jego symbolika i tradycje wciąż są żywe i rozpoznawalne na całym świecie, niezależnie od wyznawanej religii.
Toczy się debata na temat tego, czy sekularyzacja Bożego Narodzenia jest trwałym trendem. Niektórzy uważają, że święto ostatecznie straci wszystkie swoje chrześcijańskie konotacje, podczas gdy inni twierdzą, że zawsze zachowa pewien związek ze swoimi religijnymi korzeniami.
Debata ta będzie kontynuowana. Podkarpacka Resursa Kultury Pamięci planuje zaprosić do niej kolejne muzea, społeczności i osoby, które aktywnie angażują się w tworzenie Kultury Pamięci Pro Publico Bono.
Spotkanie zakończyło wspólne kolędowanie z grupą śpiewaczą – inicjatorami Scholi Muzeum Ulmów, które pozwoliło jeszcze raz poczuć atmosferę Bożego Narodzenia i zanurzyć się w pięknie polskich kolęd i pastorałek.
Fot.: Jerzy Duszko