2 października 2025 r., w Wojewódzkim Domu Kultury w Rzeszowie, odbędzie się inauguracja drugiej edycji projektu historyczno-edukacyjnego, w ramach akcji „Po owocach ich poznacie”, zainicjowanej w 2023 r. przez Władysława Ortyla, marszałka województwa podkarpackiego.
Ideą Projektu jest przypisanie drzewu jabłoni symbolicznego znaczenia pamięci o Polakach ratujących Żydów podczas II wojny św., w szczególności o błogosławionej Rodzinie Ulmów. Wybór jabłoni nie jest przypadkowy, gdyż właśnie te drzewa szczepił i sprzedawał Józef Ulma – z zamiłowania sadownik, prekursor, z poświęceniem podejmujący się wielu nowych zadań. Jabłoń zaś, jako drzewo, które rodzi owoce, stała się symbolem plonu życia tych ludzi, którzy ratowali swoich bliźnich w czasach Zagłady. Muzeum Polaków Ratujących Żydów im. Rodziny Ulmów w Markowej jest współorganizatorem tego ważnego wydarzenia.
W ramach akcji, delegacje szkół, placówek szkolno-wychowawczych, instytucji kulturalnych, czy społecznych otrzymują drzewka jabłoni, przekazane przez Arboretum i Zakład Fizjografii w Bolestraszycach. Rośliny te, posadzone na terenie instytucji, mają przypominać o bohaterskiej postawie niezwykłej Rodziny Ulmów, a także wielu innych Polaków, którzy w czasie II wojny św. zdobyli się na heroiczny wysiłek ratowania od zagłady swych żydowskich współobywateli.
Do tegorocznej edycji projektu zaproszone zostały kolejne szkoły i instytucje z obszaru Podkarpacia, które wyraziły chęć przyjęcia symbolicznej sadzonki jabłoni.
W programie inauguracji przewidziano muzyczne Preludium Pamięci, uroczyste przekazanie drzewek i pamiątkowych tablic, wykład dr. Wojciecha Hanusa z rzeszowskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej, a także projekcję fabularyzowanego dokumentu pt. „Sprawy paszportowe”, w reżyserii Rolanda Dubiela, o działalności Aleksandra Ładosia, ambasadora II RP w Bernie na rzecz ratowania Żydów przed Zagładą w trakcie II wojny światowej.
Mamy nadzieję, że to wspólne spotkanie będzie nie tylko symbolem Pamięci, ale też inspiracją dla młodych ludzi do poszukiwania w dziejach lokalnej społeczności podobnych historii mieszkańców, którzy w czasie okupacji nieśli pomoc społeczności żydowskiej.
Program uroczystości:
10.00 Preludium pamięci – Dariusz Kot (akordeon)
10.15 Uroczyste przekazanie drzewek i pamiątkowych tablic
10.45 Wykład dr. Wojciecha Hanusa z rzeszowskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej „Ofiarność i odwaga w obliczu zagłady. O pomocy Żydom w latach okupacji niemieckiej”
11.10 Projekcja filmu „Sprawy paszportowe”, reż. Roland Dubiel (30 min.) Film powstał w ramach programu Podkarpacka Kronika Filmowa, realizowanego ze środków pochodzących z Województwa Podkarpackiego
Partnerami realizacji projektu są: Arboretum i Zakład Fizjografii w Bolestraszycach, Instytut Pamięci Narodowej oddział w Rzeszowie oraz Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej.