Markowa, 13 września 2023
Komunikat Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej.
Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej gościło podczas beatyfikacji Sług Bożych Wiktorii i Józefa Ulmów oraz dzieci, burmistrza miasta Esens z Dolnej Saksonii, Haralda Hinrichsa. Nasz gość przyjechał na uroczystości na zaproszenie księdza arcybiskupa Adama Szala, metropolity przemyskiego, zarówno ze względu na pamięć o rodzinie Ulmów, jak i z jeszcze jednego, szczególnego powodu: Do swej śmierci w 1960 r. mieszkańcem Esens był Eilert Dieken, komendant posterunku żandarmerii w Łańcucie w latach 1941-1944, dowodzący w Markowej w dniu 24 marca 1944 r. egzekucją przeprowadzoną na Ulmach i na żydowskich członkach rodzin Goldmanów, Grünfeldów i Didnerów, którym Ulmowie udzielili schronienia w swoim domu.
Harald Hinrichs jest burmistrzem drugiej kadencji w Esens. Gdy przed kilkoma laty reżyser filmu dokumentalnego „Historia jednej zbrodni”, Mariusz Pilis trafił do miasteczka na północy Niemiec, spotkał się po raz pierwszy z Haraldem Hinrichsem i opowiedział mu tragiczną historię rodziny Ulmów oraz ich żydowskich lokatorów. Zszokowany burmistrz, gdy zrozumiał, że w Esens mieszkał nieukarany zbrodniarz z czasów II wojny światowej, zaczął się zastanawiać, jak to było możliwe? Rozpoczął poszukiwanie w internecie informacji o rodzinie Ulmów. Dopytywał również mieszkańców miasta, czy ktoś znał Diekena. Okazało się, że ten człowiek po zakończeniu wojny pracował na posterunku lokalnej policji i zmarł ponad pół wieku temu nie niepokojony przez nikogo, pozostając w życzliwej pamięci rodziny, sąsiadów i znajomych. Taka sytuacja była nie tylko szokująca dla burmistrza Esens, ale także zmotywowała go do działania.
Burmistrz Hinrichs przyjechał wraz z żoną Nataschą po raz pierwszy do Markowej
w październiku ubiegłego roku. Zwiedził wówczas Muzeum i spotkał się z dr Mateuszem Szpytmą oraz Mariuszem Pilisem. Wraz z żoną oddał hołd rodzinie Ulmów na cmentarzu parafialnym w Markowej i przed pomnikiem Ulmów w Sadzie Pamięci Muzeum Polaków Ratujących Żydów. Od tej pory pozostawał w stałym kontakcie ze stroną polską, prowadząc aktywną politykę informacyjną w Esens o historii rodziny Ulmów oraz o zbrodni swojego krajana, Eilerta Diekena.
Kolejnym krokiem na tej drodze jest udział małżonków Hinrichs w uroczystościach beatyfikacji Rodziny Ulmów 10 września b.r. Następnego dnia Harald i Natascha Hinrichs zostali zaproszeni na spotkanie z przedstawicielami Towarzystwa Przyjaciół Markowej, Akcji Katolickiej oraz z przedstawicielami władz samorządu: gminnego i powiatowego. W świetlicy Skansenu w Markowej odbyła się życzliwa i pełna zrozumienia dyskusja z ich udziałem, prowadzona przez dyrektora Muzeum Polaków Ratujących Żydów Waldemara Rataja, z udziałem wójta Gminy Markowa, Mirosława Maca, starosty łańcuckiego Adama Krzysztonia, członków Towarzystwa Przyjaciół Markowej z jego prezesem Marią Ryznar-Fołtą, równocześnie przewodniczącą Rady Gminy Markowa. Podczas spotkania poruszono szereg ważnych tematów wskazujących nie tylko istotne aspekty interpretacji wydarzeń z przeszłości, ale przede wszystkim potwierdzających możliwość zainicjowania szeregu działań, które powinny stać się podstawą do budowania relacji na poziomie samorządów, instytucji pamięci i muzeów, szkół podstawowych, czy też parafii. Kluczowe wydają się perspektywy zawiązania partnerstwa między gminami Markowa i Esens, których efektem byłaby wymiana młodzieży w różnym wieku, wzajemne wizyty studyjne w Markowej i w Esens pracowników instytucji kultury, w tym w szczególności obydwu muzeów współdziałających w ramach konfederacji muzealnej; Muzeum Polaków Ratujących Żydów oraz Muzeum Wsi Markowa z Muzeum Żydów w Esens. Wspólne projekty edukacyjne, samorządowe, społeczne i religijne mogą stać się podstawą do wspólnego budowania kultury pamięci poświęconej odkrywaniu prawdy
o historii II wojny światowej i inicjowaniu współpracy na polu edukacji i dyplomacji kulturalnej.
Za koordynację działań zmierzających do realizacji uzgodnionych intencji oraz złożonych podczas spotkania deklaracji odpowiada, ze strony polskiej, Muzeum Polaków Ratujących Żydów.
Spotkanie inicjujące współpracę między Esens a Markową było ostatnim wydarzeniem
w ramach organizowanej w dniach 8-11 września Konferencji p.t. „Rodzina Ulmów – dziedzictwo dla Markowej, dla Polski, dla Kościoła”, której organizatorami były: Muzeum Polaków Ratujących Żydów oraz Towarzystwo Przyjaciół Markowej.
Markowa, 12. September 2023
Ein Kommuniqué des Museums der Polen, die Juden während des Zweiten Weltkriegs retteten namens Familie Ulma-in Markowa.
Das Museums der Polen, die Juden während des Zweiten Weltkriegs retteten namens Familie Ulma in Markowa hatte bei der Seligsprechung der Diener Gottes Wiktoria und Józef Ulma und ihrer Kinder statt, als Gast den Bürgermeister der niedersächsischen Stadt Esens, Harald Hinrichs. Unser Gast kam auf Einladung von Erzbischof Adam Szal, Erzbischof von Przemyśl, zu den Feierlichkeiten, sowohl wegen des Gedenkens an die Familie Ulma als auch aus einem anderen besonderen Grund: Der Einwohner von Esens war bis zu seinem Tod im Jahr 1960 Eilert Dieken, Kommandant des Gendarmeriepostens in Łańcut in den Jahren 1941-1944, verantwortlich für die am 24. März 1944 in Markowa durchgeführte Hinrichtung der Familie Ulma und der jüdischen Mitglieder der Familie Goldman, Grunfeld und Didner, denen die Familie Ulma in ihrem Haus Schutz gewährt hatten.
Harald Hinrichs ist der Bürgermeister der zweiten Wahlperiode in Esens. Als vor ein paar Jahren der Regisseur des Dokumentarfilms „Die Geschichte eines Verbrechens , Mariusz Pilis, die Stadt in Norddeutschland besuchte, traf er Harald Hinrichs zum ersten Mal und erzählte ihm die tragische Geschichte der Familie Ulma und ihrer jüdischen Mitbewohner. Der Bürgermeister war schockiert, als er feststellte, dass ein unbestrafter Verbrecher des Zweiten Weltkriegs in Esens lebte, begann sich zu überlegen, wie das möglich war. Er begann, im Internet nach Informationen über die Familie Ulma zu suchen. Er fragte auch die Bürger der Stadt, ob jemand Dieken kannte. Es stellte sich heraus , dass dieser Mann nach dem Krieg in der örtlichen Polizei arbeitete und er starb vor über einem halben Jahrhundert, ohne von jemandem gestört worden zu sein, und blieb in der freundlichen Erinnerung seiner Familie, Nachbarn und Freunde. Eine solche Situation war nicht nur schockierend für den Bürgermeister von Esens, sondern motivierte ihn auch zum Handeln.
Bürgermeister Hinrichs kam mit seiner Frau Natascha zum ersten Mal nach Markowa im Oktober letzten Jahres. Damals besuchte er das Museum und traf sich mit Dr. Mateusz Szpytma und Mariusz Pilis. Gemeinsam mit seiner Frau gedachte er der Familie Ulma auf dem Gemeindefriedhof in Markowa und vor dem Ulma-Denkmal im Gedenkgarten des Museums der Polen, die Juden retten.
Seitdem steht er in ständigem Kontakt mit der polnischen Seite und betreibt eine aktive Informationspolitik in Esens über die Geschichte der Familie Ulma und das Verbrechen seines Landsmannes Eilert Diekens.
Landsmann, Eilert Dieken.
Der nächste Schritt auf diesem Weg ist die Teilnahme von Herrn und Frau Hinrichs an den Feierlichkeiten zur der Seligsprechung der Familie Ulma am 10. September. Am folgenden Tag waren Harald und Natascha Hinrichs
zu einem Treffen mit Vertretern der Gesellschaft der Freunde von Markowa, der Katholischen Aktion und mit Vertretern der Stadt- und des Landkreises eingeladen.
Das Treffen wurde von dem Direktorin des Polnischen Museums in Markowa geleitet. Die Diskussion wurde von Waldemar Rataj, dem Direktor des Museums der Polen, die Rettung der Juden, geleitet. An der Diskussion nahmen unter Beteiligung des Bürgermeisters der Gemeinde Markowa, Mirosław Mac, des Landrat von Łańcut Adam Krzyszton, Mitglieder der Gesellschaft der Freunde von Markowa mit ihrer Vorsitzenden, Maria Ryznar-Fołta, die auch Präsidentin des Gemeinderates Markowa ist. Während dieses Treffens wurde eine Reihe von wichtigen Themen, die nicht nur wichtige Aspekte der Interpretation vergangener Ereignisse aufzeigten, sondern vor allem die Möglichkeit der Initiierung einer Reihe von Aktivitäten behandelten, welche die Grundlage für den Aufbau von Beziehungen auf der Ebene der lokalen Behörden, Museen, Grundschulen oder Kirchengemeinden bilden sollten. Entscheidend scheint zu sein die Perspektiven für den Aufbau einer Partnerschaft zwischen den Gemeinden Markowa und Esens. , die zu folgenden Ergebnissen, die zu einem Austausch von Jugendlichen verschiedener Altersgruppen, gegenseitigen Studienbesuchen von Mitarbeitern kultureller Einrichtungen in Markowa und Esens, insbesondere der beiden Museen im Rahmen des Museumsverbands: das Ulma Museum das Dorfmuseum Markowa mit dem Museum der Juden in Esens. Gemeinsame Bildungsprojekte, kommunale, soziale und religiöse Projekte können die Grundlage für den gemeinsamen Aufbau einer Erinnerungskultur, welche der Entdeckung der Wahrheit über die Geschichte des Zweiten Weltkriegs gewidmet ist, und eine Zusammenarbeit in den Bereichen Bildung und Kulturdiplomatie darstellt, werden.
Das Ulma Museum ist auf polnischer Seite für die Koordinierung der Aktivitäten zur Umsetzung der vereinbarten Absichten und der während des Treffens abgegebenen Erklärungen verantwortlich.
Das Treffen, das die Zusammenarbeit zwischen Esens und Markowa einleitete, war die letzte Veranstaltung im Rahmen der Konferenz „Die Familie Ulma – Erbe für Markowa, für Polen, für die Kirche”, die vom 8. bis 11. September organisiert wurde. Organisatoren waren Ulma Museum die Gesellschaft der Freunde von Markowa.
