Muzeum Polaków Ratujących Żydów od wielu miesięcy podkreśla, że pełne zrozumienie życia i heroicznego czynu bł. Rodziny Ulmów wymaga osadzenia ich w kontekście wsi Markowa, jako pewnego środowiska kultury. Beatyfikacja Czcigodnych Sług Bożych Wiktorii i Józefa Ulmów oraz ich siedmiorga dzieci nadała ich historii znaczenie wykraczające daleko poza lokalną społeczność. Dziedzictwo bł. Ulmów powinno cały czas pracować dla dobra narodu, Kościoła i całego świata. Dlatego tak ważne jest, aby dyskusja na temat tego dziedzictwa wykraczała poza Markową i obejmowała szersze grono odbiorców. I Dni Dziedzictwa Błogosławionej Rodziny Ulmów stały się wyrazem realizacji tej idei. Obchody 80. rocznicy męczeńskiej śmieci bł. Rodziny Ulmów, zamordowanej podczas II wojny światowej przez Niemców za ukrywanie Żydów, objęły swoim zasięgiem nie tylko Markową, ale również Warszawę. 21 marca w Bazylice Archidiecezjalnej pw. Męczeństwa św. Jana Chrzciciela rozbrzmiały psalmy nieszporne dawnej diecezji przemyskiej, a dzień później w Muzeum Niepodległości zorganizowano sesję muzealną poświęconą dziedzictwu bł. Rodziny Ulmów.
„Nieszpory Markowskie” obejmujące psalmy w wersjach melodycznych charakterystycznych dla ówczesnej diecezji przemyskiej, gdzie żyli i kształtowali swoją kulturę etyczną Wiktoria i Józef Ulmowie, wykonywane w Markowej raz w miesiącu począwszy od 10 września 2023 roku – na pamiątkę beatyfikacji, w Warszawie odbyły się po raz pierwszy. Wyjątkowemu nabożeństwu w Bazylice Archidiecezjalnej pw. Męczeństwa św. Jana Chrzciciela przewodniczył metropolita warszawski kard. Kazimierz Nycz.
Dzień później, w warszawskim Muzeum Niepodległości odbyła się sesja muzealna zatytułowana „Dziedzictwo Markowej – fenomen polskiej kultury solidarności”. W pierwszym panelu wystąpili: Maria Fołta-Ryznar – przewodnicząca Rady Gminy Markowa i prezes Towarzystwa Przyjaciół Wsi Markowa; Marek Kochmański – pedagog, emerytowany dyrektor Szkoły Podstawowej im. Błogosławionej Rodziny Ulmów w Markowej oraz Michał Mikołajczak – pedagog muzealny, pracownik Muzeum Polaków Ratujących Żydów. W drugiej części głos zabrały osoby zaangażowane w odkrywanie i promocję dziedzictwa Markowej: dr Leopold Zgoda – filozof i etyk, główny wykładowca Muzeum Polaków Ratujących Żydów i współzałożyciel Polskiego Towarzystwa Naukowego – Akademia Sprawiedliwych; Mateusz Środoń – artysta malarz, twórca ikony Błogosławionej Rodziny Ulmów, która znajduje się w zbiorach Muzeum Ulmów oraz Waldemar Rataj – dyrektor Muzeum Polaków Ratujących Żydów. Spotkanie poprowadził Roman Graczyk – dziennikarz, publicysta, emerytowany pracownik Muzeum Polaków Ratujących Żydów.
Wydarzeniu towarzyszyła prezentacja broszury prof. Mariana Marka Drozdowskiego – cenionego historyka, biografisty i varsavianisty, zatytułowanej „Dzieje Żydów w badaniach autora od czasów króla Stanisława Augusta Poniatowskiego do czasów papieża Jana Pawła II”. Autor opowiedział słuchaczom o swoich zainteresowaniach badawczych, odpowiedział na pytania i wręczył gościom książki z autografem.
Uczestnicy sesji mieli również okazję wsłuchać się w śpiew Heleny Szpytmy, markowianki, śpiewaczki ludowej, kustosza dziedzictwa muzyki tradycyjnej wsi Markowa, krewnej bł. Ulmów.
Sesja muzealna zaświadczyła o tym, że dziedzictwo bł. Rodziny Ulmów wykracza daleko poza lokalną spuściznę. Markowa i jej dwa muzea (Muzeum Polaków Ratujących Żydów i Muzeum-Zagroda Wsi Markowa) stały się miejscem otwartej dyskusji, a Muzeum Niepodległości jest dobrym medium, aby zakomunikować o tym innym partnerom w kraju i za granicą.
