Muzeum Polaków Ratujących Żydów, jako partner Festiwalu Muzyki Cerkiewnej „Aklamacje”, aktywnie włącza się w upamiętnienie dziedzictwa kulturowego i duchowego Zespołu Cerkiewnego w Radrużu. Festiwal, który odbywa się w tym wyjątkowym miejscu – Oddziale Muzeum Kresów w Lubaczowie, stanowi doskonałą okazję do zaprezentowania szerszej publiczności Tryptyku Markowskiego z Ikoną Błogosławionej Rodziny Ulmów, który od 8 lipca jest eksponowany w tej szczególnej przestrzeni. To niezwykle cenne dzieło sztuki sakralnej, będące symbolem heroizmu i poświęcenia Polaków ratujących Żydów podczas II wojny światowej, wpisuje się w przesłanie Festiwalu.
Jednym z wydarzeń towarzyszącym Festiwalowi będzie Dwugłos o Wędrującej Ikonie Błogosławionych Ulmów, który odbędzie się w sobotę, 24 sierpnia o godzinie 17.30. To wyjątkowe oprowadzanie kuratorskie, prowadzone przez Artura Dobruckiego, pracownika Muzeum Polaków Ratujących Żydów, wzbogacone komentarzem biskupa Michała Janochy, pozwoli uczestnikom zgłębić historię i przesłanie tego niezwykłego dzieła sztuki.
Zapraszamy do zapoznania się z materiałami promocyjnymi przygotowanymi przez Muzeum Kresów w Lubaczowie, organizatora Festiwalu Muzyki Cerkiewnej „Aklamacje”.
[Materiały promocyjne Muzeum Kresów w Lubaczowie]
Festiwal Muzyki Cerkiewnej „Aklamacje” to wydarzenie, którego głównym celem jest z jednej strony popularyzacja Zespołu Cerkiewnego w Radrużu, wpisanego na listę światowego dziedzictwa UNESCO i listę Pomników Historii, uznanego za najstarszy drewniany zespół cerkiewny w Polsce, z drugiej zaś prezentacja potencjału drzemiącego w tym miejscu związanego ze sztuką ikony, bogatą historią, i co najważniejsze możliwościami w zakresie koncertów muzyki sakralnej.
Świątynia w Radrużu jest miarodajnym symbolem kulturowych dziejów wschodniego chrześcijaństwa w Rzeczypospolitej. Wytworzyło ono zupełnie odrębną ścieżkę swoich tradycji artystycznych, zarówno w plastyce, architekturze, jak i muzyce. Szczególnie ważne kulturowe procesy wyodrębniające prawosławie w Rzeczypospolitej względem innych kręgów wschodniego chrześcijaństwa, zaczęły zachodzić w XVI w., a więc dokładnie w czasie powstania cerkwi w Radrużu. To wtedy nastąpiły początki największego w historii spotkania się dwóch wielkich cywilizacji: łacińskiej i bizantyjskiej. Rzeczypospolita stworzyła przestrzeń dla powstania fenomenu syntezy, której głównym owocem jest doświadczenie artystyczne wyrażone w liturgii. Cerkiew w Radrużu poprzez setki lat swojego istnienia wchłaniała w swoje drewniane ściany śpiew który usłyszymy podczas Festiwalu. Jest to najlepsze miejsce do wsłuchania się zarówno w tajemnicę przeszłości, jak i dźwięki teraźniejszości, próbujące tę przeszłość zrozumieć.
Obszar, z którego czerpie Festiwal, jest wspólnotą kultury liturgii, a nie obszarem wyznaczonym przez granice administracyjne. Dziedzictwo wschodniego chrześcijaństwa terenów historycznej Rzeczypospolitej, należy bowiem do różnych narodów i bez wątpienia każdy z nich ma pełne prawo uznawać je za swoje. W tym kontekście, jednym z głównych zadań Festiwalu jest odnalezienie kryterium przełamującego wszelkie podziały, zaistniałe w skomplikowanych dziejach. Odwołujemy się zatem do świata twórczości ludzkiej definiowanego poprzez pojęcie liturgii, rozumianej nie tylko jako nabożeństwo wewnątrz świątyni, ale także kreującej mentalność i światopogląd człowieka. Posługiwanie się tym kluczem, prowadzi do zrozumienia istoty najbardziej przekonującej samoidentyfikacji wschodnich chrześcijan, obywateli Rzeczypospolitej. Liturgia, będąca wedle swojego znaczenia „dziełem społecznym”, jest ponadto fenomenem wchłaniającym lokalne osobliwości kulturowe. W przypadku naszego obszaru, można mówić o tyglu zawierającym bogactwo wielorakich wpływów pochodzących zarówno z kręgów innych obszarów prawosławnych, jak i z sąsiedztwa chrześcijaństwa zachodniego. Te unikalne uwarunkowania, w swej różnorodności mogące zaistnieć jedynie w Rzeczypospolitej, wydały plon w postaci nieznanych dotychczas syntez w sztuce liturgicznej. Takim sposobem muzyka cerkiewna Rzeczypospolitej jest dziedzictwem wielonarodowościowym, będącym także częścią kultury polskiej.
Wydarzenie zostało pomyślane jako cykliczne, z kontynuacją w kolejnych latach, edycja przygotowana w 2024 r. jest edycją pilotażową Festiwalu. W jej trakcie, zaplanowanej na 23–25 sierpnia br., wystąpią: Męski Zespół Muzyki Cerkiewnej „Katapetasma”, Żeński Zespół Muzyki Cerkiewnej „Armonia”, a także solista Evgeny Skurat. Jako wydarzenie towarzyszące Festiwalowi zaplanowano wykład ks. bpa dr. hab. Michała Janochy prof. UW, jednego z najwybitniejszych znawców malarstwa ikonowego w Polsce.
Motywem przewodnim pierwszej edycji Festiwalu Muzyki Cerkiewnej w Zespole Cerkiewnym w Radrużu będą „aklamacje”. Słowo to, w liczbie pojedynczej, pochodzi od uroczystego wezwania liturgicznego, charakterystycznego dla nabożeństw wschodniochrześcijańskich. Aklamacja stanowi impuls inspirujący do głębszego przeżycia najważniejszych momentów nabożeństw. Ponadto, w czysto muzycznym sensie, aklamacje są łącznikami pomiędzy wszystkimi twórcami liturgii, nie wyłączając ludu Bożego. Parafrazując znaczenia tego słowa, Festiwal w Radrużu ma stać się proklamacją muzycznego dziedzictwa wschodnich chrześcijan Rzeczypospolitej oraz zachętą dla wszystkich do wspólnego doświadczenia tej spuścizny. W myśl tego hasła koncerty festiwalowe będzie charakteryzować wykorzystanie przestrzeni cerkwi, zaczerpnięte z artystycznych możliwości nabożeństw wschodniochrześcijańskich, najstarszych tradycji obszaru Rzeczypospolitej. Festiwal Muzyki Cerkiewnej nie będzie zatem miejscem typowego odsłuchiwania wykonawców, lecz wspólnego ze śpiewakami przeżywania fragmentów muzyki liturgicznej. Aklamacja, to w języku modlitwy wschodnich chrześcijan Rzeczypospolitej, którym jest cerkiewnosłowiański, Wozglas. Chcemy aby nasze wydarzenie stało się „woz – glasem” – „wzniesionym głosem”, gdzie głoszone słowo tradycji przemieni się w istniejącą w każdym z nas, żywą muzykę.
Dyrektorem artystycznym Festiwalu jest dr Łukasz Hajduczenia, absolwent Prawosławnego Seminarium Duchownego w Warszawie, Wydziału Wokalnego Uniwersytetu Muzycznego im F. Chopina w Warszawie, Wydziału Wokalnego Guildall School of Music and Drama w Londynie, a także Wydziału Artes Liberales Uniwersytetu Warszawskiego, na którym obronił rozprawę doktorską, badacz dawnej muzyki cerkiewnej, solista Warszawskiej Opery Kameralnej, laureat międzynarodowych konkursów wokalnych w Nowym Sączu, Moskwie, Łodzi, Katowicach i Barcelonie, kierownik i inicjator Męskiego Zespołu Muzyki Cerkiewnej „Katapetasma”.
Wydarzenie dofinansowano ze środków Województwa Podkarpackiego. Wstęp na wszystkie wydarzenia jest wolny.
Partnerami Festiwalu Muzyki Cerkiewnej są Narodowy Instytut Dziedzictwa oraz Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej .
Autorem identyfikacji wizualnej Festiwalu Muzyki Cerkiewnej jest prof. Artur Skowroński. Partnerami Festiwalu są Narodowy Instytut Dziedzictwa oraz Muzeum Polaków Ratujących Żydów w czasie II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej. Patronat medialny nad wydarzeniem objęli: Polskie Radio Program 2, Polskie Radio Rzeszów, lem.fm, Katolickie Radio Zamość, TVP3 Rzeszów, „Kultura Enter”, „Życie Podkarpackie”, „nowiny”, cerkiew.pl, elubaczow.com, zlubaczowa.pl.
Program Festiwalu Muzyki cerkiewnej:
23 SIERPNIA 2024 r. (PIĄTEK)
godz. 17.00
Wykład ks. bp. dr. hab. Michała Janochy prof. UW, „Czy istnieje ikona unicka?”
Unia brzeska doprowadziła do kulturowego zbliżenia katolików i prawosławnych, którzy pomimo różnicy obrządków znaleźli się w jednym Kościele. Cerkiew unicka w Rzeczypospolitej zaczęła w XVII w. na obszarze artystycznym ulegać procesom okcydentalizacji, na obszarze liturgii – latynizacji, na polu języka – polonizacji. Procesy te nasiliły się w XVIII w., po przejściu na unię eparchii przemyskiej, lwowskiej i łuckiej, a szczególnie po synodzie zamojskim w 1720 r. Na ile przemiany sztuki cerkiewnej, architektury, a szczególnie malarstwa ikonowego w XVII i XVIII w. w Rzeczypospolitej były wynikiem procesów konfesyjnych, a na ile szerszych procesów kulturowych? Na ile obejmowały one sztukę Kościoła unickiego, a na ile również Kościoła prawosławnego? Na ile w europejskim prawosławno-katolickim pograniczu były zjawiskiem lokalnym, a na ile powszechnym? Innymi słowy, czy istnieje sztuka, a szczególnie ikona unicka, różna od prawosławnej, czy nie? A jeśli istnieje, to co stanowi o jej „differentia specifica”? Wykład będzie próbą odpowiedzi na te pytania.
godz. 19.00
Koncert „Pięć stuleci – pięć stylów muzyki cerkiewnej”
Męski Zespół Muzyki Cerkiewnej „Katapetasma”, Żeński Zespół Muzyki Cerkiewnej „Armonia”
Dyrygent: dr Łukasz Hajduczenia
Prowadzenie koncertu: dr Łukasz Hajduczenia
W programie koncertu, zawarty jest kompletny przekrój stylistyczny muzyki cerkiewnej Rzeczypospolitej, śpiewanej na przestrzeni pięciu stuleci. Bazowym stylem XVI w. była monodia Rusi Kijowskiej, którą po raz pierwszy w państwie polsko-litewskim zaczęto zapisywać na pięciolinii. Dzięki temu, do dzisiaj można wiernie odtwarzać muzykę tamtych czasów z ksiąg zwanych irmologionami. Zachowały się one w dużej liczbie i stanowią główne źródło monodii prezentowanej podczas koncertu. Irmologiony zawierają również zbiór śpiewów greckich i bałkańskich, stanowiących o odrębnej charakterystyce lokalnego prawosławia. Wiek XVII to czas przemian wschodniego chrześcijaństwa Rzeczypospolitej, kiedy w cerkwiach pojawia się styl barokowy. Transformacja ta zostanie uwzględniona w przebiegu koncertu, aby odczuć różnice w percepcji europejskiego wielogłosu względem dawnych form. Procesy przemian tego czasu znalazły swój szczególny wyraz w twórczości paraliturgicznej, dlatego wykonane zostaną też pieśni z XVIII-wiecznego „Bohohłasnika Poczajewskiego”. Program uzupełniają śpiewy chełmsko-podlaskie pochodzące najprawdopodobniej z kolejnych stuleci, a także utwory kompozytorskie, bazujące na najstarszych formach muzyki cerkiewnej Rzeczypospolitej.
Prezentowany zakres cerkiewnego śpiewu pokrywa się z okresem istnienia cerkwi pw. św. Paraskewy w Radrużu. To szczególne miejsce, stanowi inspirację całego festiwalu zawierającego programy profilowane na lokalne śpiewy cerkiewne Rzeczypospolitej. Patronką wydarzenia jest ponadto wyjątkowo czczona w kręgach rodzimego wschodniego chrześcijaństwa św. Paraskewa. Dlatego też, koncert inauguracyjny, zawiera szereg pieśni jej poświęconych.
24 SIERPNIA 2024 r. (SOBOTA)
godz. 19.00
Koncert „Bizantyjskie i bałkańskie źródła muzyki cerkiewnej dawnej Rzeczypospolitej”
Evgeny Skurata (śpiew), Męski Zespół Muzyki Cerkiewnej „Katapetasma” (towarzyszenie)
Prowadzenie koncertu: dr Łukasz Hajduczenia
Muzyka cerkiewna dawnej Rzeczypospolitej charakteryzowała się szczególnym wpływem grecko-bałkańskiego areału kultury prawosławnej. Śpiewy greckie były obecne w liturgii obszaru metropolii kijowskiej od znacznie dawniejszych czasów niż XVI w. Jednak na przełomie XV i XVI w. nastąpił zasadniczy związek ośrodków metropolii kijowskiej z kulturą post-bizantyjską. Od XVI w. znane są wzmianki o podróżach diaków przemyskich i lwowskich do monasterów mołdawskich, w których kumulowała się synteza tradycji grecko-słowiańskich. Ośrodki te związana były z tradycją św. góry Athos, która po upadku Bizancjum stał się ostoją monastycznej tradycji liturgicznej.
To szczególnie istotne wschodniochrześcijańskie dziedzictwo muzyczne zaprezentuje wybitny śpiewak Evgeny Skurat, posiadający unikatowe umiejętności wiernego rekonstruowania szeregu najstarszych notacji bizantyjskich oraz staroruskich. Na koncercie usłyszymy greckie śpiewy Rusi Kijowskiej XII–XIII w., a następnie utwory bizantyjskie i bułgarskie zapisane w pięciolinijnych irmologionach Rzeczypospolitej XVI–XVII w. Program zostanie uzupełniony o rzadko wykonywany, XVI-wieczny wielogłos liniowy, występujący w tychże irmologionach. Usłyszymy też najstarsze śpiewy tradycji benewentyńskiej oraz kilka muzycznych świadectw bezpośrednich zapożyczeń pochodzących z tradycji Kościoła Zachodniego, takich jak Dies Irae.
25 SIERPNIA 2024 r. (NIEDZIELA)
godz. 19.00
Koncert „Rekonstrukcja form liturgicznych dawnej Rzeczypospolitej”
Żeński Zespół Muzyki Cerkiewnej „Armonia”, Męski Zespół Muzyki Cerkiewnej „Katapetasma”
Dyrygenci: dr Łukasz Hajduczenia, Aleksandra Szymaniuk
Prowadzenie koncertu: dr Łukasz Hajduczenia
Pomysłem na koncert finałowy Festiwalu Muzyki Cerkiewnej w Radrużu jest adekwatne wykorzystanie przestrzeni niezwykłej cerkwi św. Paraskewy. Świątynia napełni się śpiewem projektowanym z różnych miejsc. Wykonawcy będą się przemieszczać, tworząc sytuacje znane z najstarszych form liturgii wschodniego chrześcijaństwa. Śpiew nieszporów wieczornych i całonocnego czuwania, podzielony będzie na dwa chóry: męski i żeński. Podobnie jak podczas nabożeństw, zostanie zachowana ciągłość muzyczna, poprzez śpiewanie wspólne, antyfonalne, dialogujące, solistyczne oraz aklamacje. Formy muzyczne zastosowane w tym wydarzeniu będą w całości zaczerpnięte z monodycznych irmologionów Rzeczypospolitej XVI–XVIII w. Usłyszymy więc szereg psalmów, stycher, hymnów a także apogeum – obszerny fragment Wielkiego Polieleosu Multańskiego. Arcydzieło to, pochodzące z Irmologionu Supraskiego (XVI–XVII w.) w oryginale trwa aż pół godziny. W cerkwi św. Paraskewy zabrzmią śpiewane na dwa chóry, najistotniejsze fragmenty muzyki Polieleosu – centralnego momentu jutrzni.
Program WYDARZEń TOWARZYSZĄCych FETSIWALOwi muzyki cerkiewnej:
23 sierpnia 2024 r. (piątek)
godz. 10.00 – 11.00
Zespół Zamkowo-Parkowy w Lubaczowie – Oddział Muzeum Kresów w Lubaczowie
Janusz Mazur, kustosz Działu Etnografii i Budownictwa Muzeum Kresów w Lubaczowie, Ochrona drewnianej zabudowy małomiasteczkowej ziemi lubaczowskiej poprzez budowę muzeum na wolnym powietrzu – Parku Etnograficznego „Przygródek – Wspólnota kultur” *
godz. 11.30–12.30
Zespół Cerkiewny w Nowym Bruśnie – Oddział Muzeum Kresów w Lubaczowie
Piotr Zubowski, dyrektor Muzeum Kresów w Lubaczowie, Zespół Cerkiewny w Nowym Bruśnie – miejsce edukacji o tradycjach kamieniarskich Roztocza Wschodniego – stan obecny i koncepcja budowy muzeum na wolnym powietrzu *
godz. 13.45–16.15
Zespół Cerkiewny w Radrużu – Oddział Muzeum Kresów w Lubaczowie
Zwiedzanie Zespołu Cerkiewnego w Radrużu połączone z relacją z prac konserwatorskich przy ikonostasie w cerkwi pw. św. Paraskewy (Małgorzata Dawidiuk) i kamiennej rzeźbie nagrobnej na tzw. dużym cmentarzu (Joanna Głaz) oraz oprowadzanie kuratorskie po wystawie „Garnki z Roztocza. Pamięci Stanisława Franciszka Gajerskiego (1932–2021)” (Janusz Mazur, Joanna Głaz) *
24 sierpnia 2024 r. (sobota)
godz. 17.30–18.30
Zespół Cerkiewny w Radrużu – Oddział Muzeum Kresów w Lubaczowie
Dwugłos o Wędrującej Ikonie Błogosławionych Ulmów – oprowadzanie kuratorskie: Artur Dobrucki (Muzeum Ulmów), komentarz: bp Michał Janocha **
25 sierpnia 2024 r. (niedziela)
Zespół Cerkiewny w Radrużu – Oddział Muzeum Kresów w Lubaczowie
godz. 15.00–16.00
Zwiedzanie Zespołu Cerkiewnego w Radrużu *
16.00–16.30
Maciej Warchoł, kierownik Działu Ekspertyz i Analiz, Badania dendrochronologiczne cerkwi św. Paraskewy i dzwonnicy w Zespole Cerkiewnym w Radrużu *
16.30–17.00
Barbara Potera, główny specjalista OT NID w Rzeszowie, Koncepcja zagospodarowania otoczenia Zespołu Cerkiewnego w Radrużu – cele, kierunki działań, zalecenia *
17.00–17.30
Karol Czajkowski, kierownik Działu Digitalizacji NID, Digitalizacja jako metoda dokumentacji dziedzictwa kulturowego *
17.30–18.00
Dyskusja *
* Wydarzenia przygotowane we współpracy z Narodowym Instytutem Dziedzictwa w ramach Dnia Architektury Drewnianej.
** Wydarzenia przygotowane we współpracy z Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej w ramach prezentacji wystawy “Wędrująca Ikona Błogosławionych Ulmów”.
Uczestnicy Festiwali Muzyki Cerkiewnej „Aklamacje”:
Ks. bp Michał Janocha – polski duchowny rzymskokatolicki, doktor habilitowany nauk humanistycznych w zakresie historii, profesor nadzwyczajny Uniwersytetu Warszawskiego i Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, biskup pomocniczy warszawski od 2015 r. Urodził się 27 października 1959 r. w Warszawie. Ukończył Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Batorego. W latach 1978–1982 studiował historię sztuki na Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie i tam uzyskał tytuł magistra teologii. Po ukończeniu studiów, w 1983 r. wstąpił do Wyższego Metropolitalnego Seminarium Duchownego św. Jana Chrzciciela w Warszawie. Święcenia prezbiteratu przyjął w 28 maja 1987 r. Pracował najpierw jako wikariusz w parafii podwarszawskiej w Izabelinie. Następnie podjął pracę w Muzeum Archidiecezji Warszawskiej, a w 1990 r. został kapelanem w Zakładzie dla Niewidomych w Laskach.
W 1994 r. ks. Michał Janocha obronił pracę doktorską w zakresie historii sztuki, a w 2002 r. uzyskał habilitację. W latach 1994–2010 pracował w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego (wcześniej ATK) jako adiunkt, a następnie profesor, kierownik Katedry Historii Kultury Chrześcijańskiego Wschodu. Od 2010 r. pracuje na Uniwersytecie Warszawskim, na Wydziale Artes Liberales, w komisji Speculum Byzantinum.
Jego zainteresowania naukowe koncentrują się wokół historii sztuki i tradycji bizantyjskiej w perspektywie porównawczej Wschodu i Zachodu, a także teologii kultury. Przez wiele lat organizował wyjazdy naukowo-dydaktyczne śladami Wschodu i Zachodu. Jego uczestnikami byli studenci oraz klerycy. Opublikował szereg artykułów i pięć książek, w tym „Missa in arte polona. Ikonografia mszy świętej w średniowiecznej i nowożytnej sztuce polskiej” (Warszawa 1998), „Polonika artystyczne w zbiorach watykańskich (współautor: Janusz St. Pasierb, Warszawa 2000) oraz „Ikony w Polsce. Od średniowiecza do współczesności” (Warszawa 2008). Za tę ostatnią otrzymał m.in. nagrodę główną XVII Wrocławskich Promocji Dobrych Książek „Pióro Fredry 2008” oraz Nagrodę Stowarzyszenia Wydawców katolickich Feniks.
W latach 2009–2013 był ojcem duchownym w Wyższym Metropolitalnym Seminarium Duchownym w Warszawie. W 2013 r. kard. Kazimierz Nycz mianował go dyrektorem biblioteki WMSD. Święcenia biskupie przyjął 14 czerwca 2015 r. w stołecznej archikatedrze św. Jana Chrzciciela.
Podczas 373. zebrania plenarnego Konferencji Episkopatu Polski 7 czerwca 2016 r. w Warszawie został wybrany przewodniczącym Rady KEP ds. Kultury i Ochrony Dziedzictwa Kulturowego na 5-letnią kadencję. Po jej upłynięciu został ponownie wybrany na kolejne 5 lat.
Evgeny Skurat – zawodowy śpiewak, dyrygent, muzykolog, nauczyciel. Kierownik zespołu „Chronos”, z którym nagrał antologię staroruskiej muzyki polifonicznej (10 płyt kompaktowych, repertuar wykonywany i nagrywany po raz pierwszy). Był solistą zespołu „Sirin” i „Devnerusski chant”. Solista zespołu „Labyrinthus”. Wykonawca repertuaru muzycznego od średniowiecza do współczesności. Był pierwszym wykonawcą wielu utworów trubadurów, organum i kondutów szkoły Notre-Dame. Jako solista ma w dorobku ponad 20 kantat Bacha oraz angielską i francuską muzykę barokową. Nagrał kilka cyklów wokalnych M. Weinberga i V. Silvestrova. Wykonuje również koptyjską i syryjską muzykę maronicką oraz arabską muzykę świecką. Studiował bizantyjską, indyjską i gregoriańską technikę wokalną. Jest wiodącym specjalistą w zakresie staroruskiej notacji kazańskiej i średniobizantyjskiej notacji okrągłej. Opublikował pokaźną antologię staroruskiej muzyki polifonicznej, składającą się z 25 tomów. Przeprowadził liczne badania w dziedzinie porównywania śpiewu znamiennego i jego starobizantyjskich pierwowzorów. Szczegółowo zbadał repertuar ponad 50 irmologionów dawnej Rzeczypospolitej, zachowanych w Polsce. Współpracuje z takimi muzykami jak Alexander Lingas, Benjamin Bagby, Andrew Lawrence-King, Teodor Currentzis, Marc Mauillon i Danil Ryabchikov.
Męski Zespół Muzyki Cerkiewnej „Katapetasma” obrał swoją nazwę od greckiego terminu określającego zasłonę oddzielającą ołtarzową część świątyni od pozostałych części. Liturgiczna rola zasłony polega na udostępnianiu najbardziej tajemniczego i świętego miejsca w centralnych momentach nabożeństw. Zespół „Katapetasma” analogicznie istnieje po to, aby odkrywać esencję piękna zawartego na przestrzeni całej historii muzyki cerkiewnej. Szczególnie ważny repertuar w działalności zespołu, to utwory których konstrukcja muzyczna pochodzi z najstarszych tradycji śpiewu cerkiewnego takich jak bizantyjska, staroruska czy gruzińska. Tradycje te stanowią wyznacznik muzycznego stylu wschodniej liturgii, na przestrzeni wszystkich epok sztuki zaistniałych w prawosławiu, czego dowodem są melodie monasterskie Rusi istniejące zarówno w monodycznych jak i harmonicznych formach, które to zespół uznaje za bazę wyjściową programów koncertowych i liturgicznych. Ponadto kluczowym zadaniem zespołu jest poszukiwanie i odtworzenie prawosławnej tradycji nabożeństw w dawnej Rzeczpospolitej. Członkowie chóru, to aktywni uczestnicy liturgii, psalmiści, dyrygenci i teolodzy, traktujący działalność koncertową jako przedłużenie muzycznego doświadczenia liturgii. Zespół występował wielokrotnie w kraju i za granicą m in. w Niemczech, Belgii, Serbii oraz Francji, gdzie kilkukrotnie odbył tournée obejmujące łącznie ponad 30 miast. Koncerty we Francji odbywały się w ramach prestiżowych festiwali muzyki klasycznej, takich jak: 68 Festival Nuits de la Citadelle w Sisteron, 47 Festival du Vigan, 34 Recontres Musicales Festival International Theodore Gouvy w Hombourg – Haut, Festival Guitres Abbatiale, 28 Festival Musicales de Montsoreau, a ponadto w słynnym ośrodku koncertowym: Chapelle de la Trinite w Lyonie.
Zespół posiada w dorobku szereg nagrań telewizyjnych i radiowych, a także wydaną płytę CD o tytule „Tryptyk Jabłeczyński”, będącą miarodajnym przekrojem lokalnych stylów liturgii prawosławnej istniejących przez ponad 500 lat w Monasterze św. Onufrego w Jabłecznej. „Katapetasma” współtworzyła ponadto płytę „Kodeks supraski”, nagrywając utwory dawnych tradycji monodii cerkiewnej włączając w nie słynny Irmologion Supraski. Kierownikiem i inicjatorem „Katapetasmy” jest dr Łukasz Hajduczenia, absolwent Prawosławnego Seminarium Duchownego w Warszawie, wydziału wokalnego Uniwersytetu Muzycznego im F. Chopina w Warszawie, wydziału wokalnego Guildall School of Music and Drama w Londynie, solista Warszawskiej Opery Kameralnej oraz Polskiej Opery Królewskiej, laureat międzynarodowych konkursów wokalnych w Nowym Sączu, Moskwie, Łodzi, Katowicach i Barcelonie. Dr Łukasz Hajduczenia jest ponadto badaczem muzyki cerkiewnej, autorem szeregu tekstów oraz obronionej na Wydziale Artes Liberales UW rozprawy pt. „Muzyczna forma liturgii prawosławnej”.
Żeński Zespół Muzyki Cerkiewnej „Armonia” prowadzi swą działalność przy Centrum Kultury Prawosławnej w Białymstoku od 2018 roku z błogosławieństwa JE Najprzewielebniejszego Arcybiskupa Jakuba – występując podczas licznych koncertów, a także nabożeństw praktykując śpiew liturgiczny. Najważniejszą inspiracją istnienia kolektywu, jest szeroko pojęta, prawosławna tradycja liturgiczna, stanowiąca źródło doboru repertuarowego. Ze względu na jednorodny charakter zespołu, szczególną rolę odgrywają utwory tradycji monasterskich jak i transkrypcje klasycznych kompozycji cerkiewnych. Istotą tematycznych poszukiwań muzycznych stanowi dziedzictwo śpiewu prawosławnego dawnej Rzeczpospolitej, z uwzględnieniem najstarszych monodii oraz pieśni paraliturgicznych i kolęd. „Armonia” funkcjonuje również w celu zachowywania żywej, lokalnej tradycji swoich przodków, co wiąże się z nieustającym poszukiwaniem impulsów twórczych. Zespół „Armonia” kilkukrotnie występował podczas Międzynarodowego Festiwalu „Hajnowskie Dni Muzyki Cerkiewnej”, gdzie w 2020 roku zdobył wyróżnienie, a podczas 40, jubileuszowej edycji w 2021 roku, II nagrodę. Ponadto coraz częściej spotyka się z uznaniem profesjonalnych środowisk muzycznych. Kontynuując swój rozwój, współpracuje również z innymi, znanymi w Polsce zespołami muzyki cerkiewnej. Założycielką i inicjatorką zespołu jest dyrygentka Aleksandra Szymaniuk.
