10 września 2023 roku Wiktoria i Józef Ulmowie oraz ich dzieci – Stasia, Basia, Władzio, Franuś, Antoś, Marysia i dziecko, które w chwili egzekucji Wiktorii miało przyjść na świat, zamordowani przez Niemców za niesienie pomocy Żydom, zostali ogłoszeni błogosławionymi Kościoła katolickiego. Tego dnia po raz pierwszy w historii Kościoła do chwały błogosławionych została wyniesiona cała rodzina.

Mszy beatyfikacyjnej w Markowej przewodniczył kardynał Marcello Semeraro. Koncelebrowało ją stu kardynałów i biskupów, a także blisko tysiąc kapłanów. W eucharystii uczestniczyło ponad 37 tysięcy pielgrzymów z Polski i z zagranicy, dla których było to wielkim przeżyciem.

Proces beatyfikacyjny Rodziny Ulmów trwał dwadzieścia lat, rozpoczynając się 17 września 2003 roku. Początkowo był częścią szerszego postępowania, dotyczącego grupy stu dwudziestu dwóch męczenników II wojny światowej. W trakcie dochodzenia, z powodu braku wystarczających dowodów, liczba domniemanych męczenników została zredukowana do osiemdziesięciu dziewięciu. Aby zebrać zeznania świadków oraz potrzebną dokumentację, w archidiecezji przemyskiej przeprowadzono proces rogatoryjny, który zakończył się 25 kwietnia 2008 roku.

31 stycznia 2017 roku metropolita przemyski, arcybiskup Adam Szal, wystąpił do watykańskiej Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych z prośbą o wyłączenie sprawy Józefa i Wiktorii Ulmów i ich siedmiorga dzieci z dotychczasowego procesu. Po otrzymaniu pozytywnej odpowiedzi, w archidiecezji przemyskiej wszczęto nowy, niezależny proces beatyfikacyjny. Na jego diecezjalnym etapie przesłuchano jedenastu świadków, w większości bliskich krewnych Ulmów, z których dwoje żyje do dziś.

W lipcu 2020 roku ukończono prace nad pięćsetstronicowym dokumentem Positio, którego celem było udowodnienie, że Rodzina Ulmów poniosła śmierć męczeńską za wiarę w Chrystusa. Opracowanie to oceniało siedmiu historyków oraz członkowie Dykasterii Spraw Kanonizacyjnych. Positio analizowało trzy kluczowe aspekty męczeństwa: sposób śmierci (aspekt materialny), motywy Ulmów, którzy ukryli ośmioro Żydów (aspekt formalny ex victimae), a także motywy ich oprawców (aspekt formalny ex persecutoris).

Ostatecznie, 17 grudnia 2022 roku papież Franciszek podjął decyzję o beatyfikacji Rodziny Ulmów.

Rodzina Ulmów, stanowiła integralną część lokalnej społeczności Markowej. Jej heroizm, polegający na udzielaniu schronienia ośmiorgu Żydom, był wyrazem miłości Boga i bliźniego. Ten akt, dokonany w warunkach okupacji niemieckiej, w obliczu realnego zagrożenia śmiercią, jest świadectwem wiary i najwyższego poświęcenia w imię bratniej miłości.

24 marca 1944 roku Ulmowie, wraz z ukrywanymi przez nich osobami, zostali zamordowani przez niemieckich żandarmów. Ich męczeńska śmierć w rodzinnym domu stała się symbolem kultury solidarności, która w mrocznych czasach II wojny światowej kształtowała zachowania i czyny wielu Polaków w stosunku do ich żydowskich sąsiadów.

Z perspektywy muzealnej, beatyfikacja Rodziny Ulmów stanowi impuls do pogłębienia narracji na temat postaw Polaków w czasie Holokaustu. Muzeum Polaków Ratujących Żydów, będące jedyną tego typu placówką w Polsce, odgrywa kluczową rolę w upowszechnianiu tej historii.

W ciągu ostatnich dwóch lat, od momentu beatyfikacji, obserwujemy znaczny wzrost zainteresowania historią Ulmów zarówno w kraju, jak i za granicą. Zobowiązuje nas to do kontynuowania edukacji na temat historii, szczególnie tej z okresu II wojny światowej, którą to realizujemy w ramach Szkoły Etyki Muzeum Ulmów.

Celem tej edukacji nie jest tylko zapamiętywanie dat, ale wejście w głąb moralnych dylematów ludzi z czasów II wojny światowej. To pozwala nam lepiej zrozumieć, z jakimi konsekwencjami mierzymy się dziś i jak uczyć się na błędach przeszłości.