1 sierpnia 1944 roku, o godzinie 17:00, Warszawa stanęła do heroicznego zrywu przeciwko niemieckiemu okupantowi. Był to dzień, który na zawsze zapisał się w historii Polski, dzień wybuchu Powstania Warszawskiego. To właśnie wtedy, 80 lat temu, mieszkańcy stolicy, zmęczeni brutalnym terrorem i uciskiem, chwycili za broń w ramach Akcji Burza, planowanego powstania obejmującego całą okupowaną Polskę.

Wśród powstańców byli niezwykli bohaterowie, którzy nie tylko walczyli o wolność swojego kraju, ale także ryzykowali życie, aby ratować Żydów przed Holokaustem. Ich heroiczne czyny zostały docenione przez Instytut Yad Vashem, który przyznał im najwyższe izraelskie odznaczenie cywilne – medal Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Wśród tych wyjątkowych osób znaleźli się między innymi Irena Sendlerowa, Władysław Bartoszewski, Zofia Kossak, Mieczysław Fogg, Aleksander Kamiński i Jan Żabiński. Ich losy to poruszające historie o niezwykłej odwadze, nawet w obliczu niewyobrażalnego zła.

Po 63 dniach heroicznej, lecz nierównej walki, Powstanie Warszawskie upadło. W jego wyniku zginęło od 16 tys. do 18 tys. żołnierzy AK i od 150 tys. do 180 tys. cywilów. Zrujnowane miasto, pozbawione mieszkańców, stało się symbolem niewyobrażalnego cierpienia i zniszczenia. Warszawa, niegdyś tętniąca życiem metropolia, została brutalnie przekształcona w ruinę.

Pięć lat temu, dla uczczenia pamięci i bohaterskich czynów powstańców, którzy nie tylko stanęli do walki zbrojnej w obronie stolicy, ale także ryzykowali własnym życiem, ratując Żydów, Muzeum Polaków Ratujących Żydów przygotowało wyjątkowe mobilne informatorium „Sprawiedliwi Powstańcy ’44”. Od 1 sierpnia 2024 roku ekspozycja ta jest dostępna dla zwiedzających w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku.

Fot.: Powstanie warszawskie. Młodzi chłopcy maszerują ul. Sienkiewicza, Warszawa, sierpień 1944 r. (Fot. Marian Grabski „Wyrwa” / Muzeum Powstania Warszawskiego)