Z okazji 107. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości 11 listopada br., w dniu Święta Niepodległości, Markowa stała się symbolicznym miejscem łączącym pamięć o tysiącleciu koronacji pierwszego króla Polski Bolesława Chrobrego i wyzwoleniu się ojczyzny spod jarzma zaborców. Nadarzyła się okazja do spojrzenia na dzieje naszych narodowych zmagań o niepodległość przez pryzmat suwerenności państwa polskiego. Jej wyrazem przez kilka wieków była korona i królewska godność władców.

Inicjatywa władz samorządowych województw działających na terenie historycznej Małopolski (świętokrzyskiego, podkarpackiego, małopolskiego i lubelskiego) pn. „Tysiąc Dębów na Tysiąclecie Państwa Polskiego” zrodziła się z potrzeby godnego uczczenia 1000-lecia koronacji Bolesława Chrobrego oraz utrwalania wśród społeczności świadomości o roli pamięci historycznej w budowaniu tożsamości narodowej.

Inauguracji tego przedsięwzięcia dokonano 21 października br. u stóp legendarnego „Dębu Bartek” w lasach świętokrzyskich – drzewa liczącego ponad 700 lat, niosącego niezwykłą symbolikę związaną z dziejami polskiej państwowości. Sadzonki dębów trafiły do najważniejszych instytucji kultury regionu, w tym do Muzeum Polaków Ratujących Żydów w Markowej, które tym samym objęło opieką ten szczególny obiekt przyrody, mający się stać w przyszłości pomnikiem pamięci o suwerenności naszego państwa. Muzeum, realizujące wspólnie z Towarzystwem Przyjaciół Markowej program strategiczny „Muzeum w przestrzeni Markowej”, przekazało sadzonkę dębu władzom samorządowym gminy Markowa.

„Dąb Tysiąclecia” („Dąb Pamięci” o koronacji Bolesława Chrobrego) zasadzono przed Domem Ludowym noszącym imię Wincentego Witosa, męża stanu i przywódcy chłopów, obywatela i premiera rządu. Angażował się on na rzecz wspólnoty chłopskiej i idei sprawiedliwości społecznej, dążąc do suwerenności państwa polskiego rozumianego jako dobro wspólne wszystkich Polaków. Zasadzenie dębu właśnie w tym miejscu nawiązuje do tradycji działania lokalnych bohaterów, przede wszystkim Józefa i Wiktorii Ulmów oraz innych Sprawiedliwych z Markowej, którzy w tragicznych okolicznościach II wojny światowej w sposób szczególnie heroiczny przeciwstawiali się okupantowi.

Aktu posadzenia dębu dokonano w święto polskiej niepodległości, co ma szczególną wymowę. Polacy rozpamiętują wtedy dzieje niewoli i utratę wolności oraz narodową walkę o odzyskanie suwerennego państwa. Dąb jest żywym pomnikiem genetycznego dziedzictwa Polski i obietnicy przyszłości, symbolem siły, niezłomności, zakorzenienia i trwałości. W Markowej będzie przede wszystkim zaświadczać o polskich Sprawiedliwych, ludziach, którzy w czasie Holocaustu wznieśli na wyżyny etyczne ideały miłosierdzia i międzyludzkiej solidarności.

Rok 2025 przypomina o koronacji Bolesława Chrobrego w 1025 roku, która otworzyła przed Polską perspektywę budowy państwa niepodległego i suwerennego. Patrząc na dzieje naszego kraju jako na dzieje państwa i politycznej wspólnoty, widzimy w nich nie tylko działania przedstawicieli władzy, jednostek i całych grup społecznych skoncentrowane na walce i pracy dla zachowania lub odzyskania własnego państwa, ale także na system wartości ściśle określony przez związki z chrześcijaństwem. Obrona tych wartości stanowi o tożsamości polskiej państwowości, świadczy o randze naszej kultury narodowej. W tym kontekście postawa Rodziny Ulmów oraz innych rodzin z Markowej, które podczas II wojny światowej udzielały pomocy Żydom zagrożonym zagładą, a także Polakom wypędzonym z Wielkopolski i tym uciekającym przed pogromami ukraińskich nacjonalistów z terenów dawnych ziem wschodnich Rzeczypospolitej, jest godna najwyższego uznania i szacunku. To moralny fundament polskiej tożsamości. Czyny polskich Sprawiedliwych wyrażają wierność tym wartościom i zasadom życia zbiorowego, które mamy obowiązek traktować jako rzeczywistą konstytucję polskości.

Obchody Święta Niepodległości w Markowej zakończyło spotkanie w Centrum Kultury Gminy Markowa, zorganizowane przez Stowarzyszenie „Pogodny Senior”. Wspólne śpiewanie pieśni patriotycznych oraz wysłuchanie prelekcji poświęconej Wincentemu Witosowi, wygłoszonej przez dr. Wojciecha Balińskiego, głównego historyka Muzeum Polaków Ratujących Żydów, dowiodło żywotności w Markowej tradycji patriotycznych, których w 1931 roku doświadczył Wincenty Witos, przybywając na uroczystość otwarcia Domu Ludowego swojego imienia.

Aktu zasadzenia „Dębu Tysiąclecia” na tysiąclecie państwa polskiego – w obecności przedstawicieli wspólnoty Markowej i dyrektora Muzeum Polaków Ratujących Żydów Waldemara Rataja – dokonał wicemarszałek województwa podkarpackiego Karol Ożóg oraz wójt gminy Markowa Aleksander Cwynar. Ceremonię przygotował i poprowadził dyrektor Centrum Kultury Gminy Markowa Łukasz Kielar.