11 listopada 1918 roku to data, która na zawsze zapisała się w sercach Polaków. Po 123 latach rozbiorów, nasz kraj odzyskał upragnioną niepodległość. Józef Piłsudski, powracający z Magdeburga, stanął na czele odrodzonego Wojska Polskiego, symbolizując tym samym początek nowego rozdziału w historii Polski. Jego decyzja o pokojowej ewakuacji wojsk niemieckich z Polski oraz pragmatyczna przejęcie władzy pozwoliła krajowi uniknąć chaosu i zniszczeń. Jednocześnie na arenie międzynarodowej Ignacy Jan Paderewski, pianista światowej sławy, prowadził nieustanną dyplomatyczną batalię, zdobywając poparcie mocarstw alianckich dla restauracji polskiego państwa.
Ideały niepodległości a wartości moralne
Jednak odzyskanie niepodległości nie było jedynie wynikiem działań militarnych i dyplomatycznych. Pod powszechnie rozumianymi ideałami wolności i suwerenności kryła się głębsza prawda o Polsce – naród, który walczył o wolność, kierował się również wartościami moralnymi, sprawiedliwością i solidarnością. Muzeum Polaków Ratujących Żydów, choć poświęcone przede wszystkim tragicznym wydarzeniom II wojny światowej, stanowi świadectwem tego, że duch, który przyświecał pokoleniom walczącym za niepodległość, trwał i przejawiał się w najtrudniejszych momentach naszej historii.
Muzeum pełni zatem niezmiernie ważną rolę – nie jedynie jako archiwum martyrologii czy depozytariusz świadectw historycznych, lecz jako instytucja refleksji nad związkiem między ideałami niepodległościowymi a postawą moralną Polaków. W dniu Narodowego Święta Niepodległości Muzeum pragnie podkreślić, że wolność osiągnięta na polach bitew musiała być każdego dnia broniona w sercach i sumienia każdego człowieka. Muzeum, poprzez dokumentowanie postaw takich jak Rodzina Ulmów, edukuje społeczeństwo o tym, że niepodległość to nie tylko prawo do samostanowienia narodowego, lecz również odpowiedzialność wobec drugiego człowieka, zwłaszcza tego, który jest słaby i prześladowany.
Wiktoria i Józef Ulmowie, ukrywając w swoim domu Żydów, dali najwyrazistsze świadectwo niezwykłego heroizmu i miłości bliźniego. Kierowali się patriotyzmem – ale patriotyzmem rozumianym nie jako narodowa duma czy ideologia, lecz jako głębokie, wynikające z wiary poczucie sprawiedliwości i odpowiedzialności za los drugiego człowieka. Te same wartości – patriotyzm prawdziwy, oprzyrządowany moralnością, głębokim poczuciem sprawiedliwości i wiarą w najwyższe wartości chrześcijańskie – przyświecały pokoleniom Polaków, którzy walczyli o wolność Ojczyzny i oddawali za nią życie. Muzeum stoi na straży tej pamięci, ukazując, że polska droga do niepodległości nie była jedynie politycznym projektem, lecz wyrazem głębokich, uniwersalnych wartości moralnych.
W dniu 11 listopada, Muzeum Polaków Ratujących Żydów zaprasza do refleksji nad niezwykłym znaczeniem wolności, odpowiedzialności i solidarności w budowaniu silnego i sprawiedliwego społeczeństwa. Historia błogosławionej Rodziny Ulmów, którą Muzeum przechowuje i popularyzuje, stanowi dla nas inspirację do kultywowania tych wartości w naszym współczesnym życiu. Poprzez edukacyjną misję i programy muzealnych, instytucja ukazuje, że odpowiedzialność za niepodległość nie kończy się w momencie jej odzyskania, lecz trwa nieprzerwanie.
Niech ofiara Ulmów przypomina nam, że wolność nie jest dana raz na zawsze, ale wymaga od nas stałej troski, zaangażowania i gotowości do stawiania czoła złu, gdziekolwiek ono się pojawia. Muzeum, poprzez dokumentowanie takich postaw, staje się strażnikiem sumienia narodu, ukazując, że prawdziwa niepodległość to nie tylko flaga i hymn, ale codzienne wybory na rzecz dobra i kultury solidarności.