Medium dziedzictwa Markowej, Polski i Kościoła
30 października bm. godz. 18.30 w Muzeum-Zamku Górków w Szamotułach odbędzie się finisaż wystawy Tryptyk Markowski – Ikona Błogosławionej Rodziny Ulmów, zorganizowanej w ramach programu edukacyjnego „Szkoła Etyki Muzeum Ulmów” z udziałem Mateusza Środonia, twórcy dzieła, oraz Waldemara Rataja, dyrektora Muzeum Polaków Ratujących Żydów w Markowej. Od czerwca ub. roku dzieło przemierza różne miejscowości kraju, dotąd wystawiono je w Łańcucie, Radrużu, Przemyślu, Warszawie, Rzeszowie, Leżajsku, Kalwarii Zebrzydowskiej i Szreniawie.
Nawiązując do idei „ikony podróżnej”, Muzeum Polaków Ratujących Żydów odbywa swoistą wędrówkę ze swoim przesłaniem, a od niedawna także z działaniami edukacyjnymi, które stanowią Szkołę Etyki Muzeum Ulmów, tworzoną wspólnie z Polskim Towarzystwem Naukowym – Akademią Sprawiedliwych oraz Uniwersytetem Papieskim Jana Pawła II. W każdym miejscu wystawa ikony autorstwa Mateusza Środonia skłania do kontemplacji i refleksji, staje się istotną, nową cząstką kultury pamięci.
Mateusz Środoń, autor Tryptyku Markowskiego, łączy w swym dziele tradycję bizantyjskiej hagiografii z wypowiedzią właściwą sztuce współczesnej. Praca powstała z inicjatywy Klubu Inteligencji Katolickiej w Warszawie w ramach mecenatu Fundacji Dobry Grunt z okazji beatyfikacji Rodziny Ulmów. W dniu tego wielkiego wydarzenia, na zakończenie swojej pielgrzymki do Markowej, przedstawiciele Klubu Inteligencji Katolickiej i Fundacji Dobry Grunt podarowali ikonę Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im Rodziny Ulmów w Markowej.
Przedstawia ona – w centralnym miejscu – postacie błogosławionych Józefa i Wiktorię Ulmów wraz z siedmiorgiem dzieci, w tym niemowlęciem narodzonym w chwili śmierci matki, na tle ich domu w Markowej. Skrzydło lewe ukazuje rodzinę Goldmanów – Saula z czterema synami, skrzydło prawe – siostry Gołdę Grünfeld i Leę Didner z córką Reszlą, a w tle Ryfkę Tencer z rodziną. Wszyscy zostali zamordowani przez Niemców dlatego, że byli Żydami.
Tworząc obrazy, Mateusz Środoń wykorzystał zachowane fotografie rodzinne autorstwa błogosławionego Józefa Ulmy, wielkiego miłośnika sztuki fotografii, który dokumentował codzienne życie rodziny i krajobrazy wsi Markowa.
Muzeum-Zamek Górków w Szamotułach, gdzie zaprezentowano Tryptyk Markowski, może się poszczycić jednym z największych i cenionych w kraju zbiorów ikon prawosławnych (ponad 10 000 obiektów). To tam prace bezimiennych autorów sprzed wielu wieków zostały niejako skonfrontowane z dziełami wybitnych malarzy sztuki współczesnej. W tworzonej od 2005 roku Galerii Malarstwa Współczesnego – Deska można podziwiać obrazy m.in. Jerzego Nowosielskiego, Tadeusza Brzozowskiego, Erny Rosenstein, Zbigniewa Makowskiego, Leona Tarasiewicza czy Edwarda Dwurnika. W tę właśnie przestrzeń wpisała się wystawa ikony Tryptyk Markowski z Muzeum Polaków Ratujących Żydów w Markowej.
***
Spotkanie w Szamotułach będzie okazją do dyskusji na temat idei przyświecających dziełu artysty Mateusza Środonia, a także autorskiego programu edukacyjnego „Szkoła Etyki Muzeum Ulmów” tworzonego przez Muzeum Polaków Ratujących Żydów w Markowej. Inicjatorem tego programu, w ramach którego odbywają się podróże z Ikoną Błogosławionej Rodziny Ulmów do różnych muzeów w Polsce, był dyrektor Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej Waldemar Rataj.
Twórca tryptyku Mateusz Środoń jest cenionym polskim ikonografem, absolwentem Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie oraz Szkoły Hagiografii Bizantyjskiej w Grecji. Podczas finisażu opowie o procesie twórczym, symbolice ikony oraz duchowym wymiarze przedstawienia błogosławionej Rodziny Ulmów i osób, którym Ulmowie udzielili schronienia.
Zaproszenie
Serdecznie zapraszamy mieszkańców Szamotuł i regionu wielkopolskiego, wszystkich zainteresowanych historią Błogosławionej Rodziny Ulmów, sztuką sakralną, pamięcią o Sprawiedliwych oraz dialogiem realizowanym w oparciu o wartości kultury klasycznej 30 października bm. godz. 18.30 do Muzeum-Zamku Górków w Szamotułach na finisaż wystawy Tryptyk Markowski – Ikona Błogosławionej Rodziny Ulmów zorganizowanej w ramach programu edukacyjnego „Szkoła Etyki Muzeum Ulmów” z udziałem twórcy dzieła Mateusza Środonia. To jedna z ostatnich okazji, by zobaczyć wystawę Tryptyku Markowskiego, poznać jego autora i porozmawiać o roli sztuki w kształtowaniu kultury pamięci.
Wstęp wolny.
Informujemy, że Muzeum Polaków Ratujących Żydów będzie dokumentować finisaż wystawy Ikony Błogosławionej Rodziny Ulmów w dniu 30 października 2025 r. za pomocą zdjęć oraz nagrań audio-video. W związku z tym, informujemy Państwa o przetwarzaniu danych osobowych w trakcie wydarzenia. Szczegółowe informacje dotyczące przetwarzania danych oraz przysługujących Państwu praw znajdują się w klauzuli informacyjnej i klauzuli RODO, dostępnych pod poniższym linkiem. Prosimy o zapoznanie się z tymi dokumentami.