W dniach 20–22 października odbyło się III Seminarium Markowskie pt. „Dziedzictwo i samorządność”, zorganizowane w ramach Konferencji „Dziedzictwo i Rozwój” – stałego Forum Muzeów i Samorządu Terytorialnego. Uczestnicy seminaryjnej podróży odwiedzili kolejno Łańcut, Jarosław, Zarzecze i Markową. W każdym z tych miejsc odbyła się debata programowa poświęcona wybranym zagadnieniom natury aksjologicznej i ustrojowej, odnoszącym się do doświadczeń zawodowych i społecznych osób związanych z muzeami realizującymi, bądź aspirującymi do realizacji, misji opiekuna swojego miejsca dziedzictwa.

III Seminarium Markowskie wpisywało się w obchody trzech ważnych rocznic: 35-lecia restytucji samorządu terytorialnego, 100-lecia powstania Muzeum w Jarosławiu Kamienica Orsettich oraz 40-lecia rozpoczęcia działalności Zagrody – Muzeum Wsi Markowa. Program debat stanowił pochwałę lokalnej samorządności, będącej istotnym czynnikiem tworzącym polską kulturę pamięci i wpływającym na stan opieki nad lokalnym dziedzictwem i krajobrazem.

Seminarium obejmowało zarówno odniesienia historyczne, jak i współczesne przykłady działań muzealnych. Muzeum w Jarosławiu Kamienica Orsettich, obchodzące jubileusz stulecia działalności, zaprezentowało się w dwóch odsłonach – jarosławskiej i zarzeckiej. Placówka ta powstała dzięki inicjatywie i społecznemu zaangażowaniu urzędników miejskich Felicjana Tadeusza Papary oraz Jana Harlendera, a ich wysiłek zwieńczony został powołaniem muzeum poświęconego historii i dziedzictwu Jarosławia – w 550. rocznicę lokacji miasta.

Dojrzałym wyrazem działalności instytucji było powstanie w 2008 roku Muzeum Dzieduszyckich w Zarzeczu z inicjatywy rodu Dzieduszyckich, w szczególności Izabeli z Bojanowskich-Dzieduszyckiej, przy zaangażowaniu samorządu gminy Zarzecze, reprezentowanego wówczas przez wójta Wiesława Kubickiego, oraz Starostwa Powiatowego w Jarosławiu z ówczesnym starostą Tadeuszem Chrzanem jako współorganizatorem muzeum.

Zagroda – Muzeum Wsi Markowa, świętujące 40-lecie istnienia, przypomniało swoje początki jako rezultat pracy organicznej markowian, zainicjowanej przez osoby związane z młodzieżowym ruchem ludowym „Wici”. Prowadzona konsekwentnie przez Towarzystwo Przyjaciół Markowej, placówka pozostaje przykładem autentycznej obywatelskiej samorządności, odpowiedzialności i troski wspólnoty lokalnej o dziedzictwo materialne i duchowe.

Seminarium Markowskie – zgodnie z tradycją – włączyło się również w obchody Międzynarodowego Dnia Krajobrazu, który w tym roku przebiegał pod hasłem „Symbioza – Przyroda i Miasto w jednym Krajobrazie!”. Podczas wydarzenia podkreślano znaczenie systemowej i kompleksowej opieki, jaką muzeum może sprawować nad swoim otoczeniem – nad własnym „genius loci”. Uczestnicy zapoznali się z dorobkiem i doświadczeniami Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, które wystąpiło jako gość specjalny. Dyrektor Paweł Jaskanis oraz muzealny architekt krajobrazu dr inż. Maciej Żołnierczuk uczestniczyli w panelu dyskusyjnym poświęconym możliwościom systemowego określenia roli muzeum jako opiekuna miejsca dziedzictwa.

Wprowadzeniem w zagadnienia seminarium był wykład dr. Leopolda Zgody – filozofa, etyka i Honorowego Prezesa Instytutu Przestrzeni Obywatelskiej Pro Publico Bono – poświęcony zasadzie subsydiarności jako etycznemu źródłu państwa samorządnych obywateli. Prelegent zwrócił uwagę uczestników na kwestie istotne dla każdego ustroju społecznego i politycznego opartego na idei samorządności. Podkreślił przy tym, że fundamentem każdej trwałej organizacji życia zbiorowego pozostaje kultura.