Obchodzony corocznie 20 października Międzynarodowy Dzień Krajobrazu stanowi istotną datę w kalendarzu instytucji zajmujących się ochroną dziedzictwa oraz kształtowaniem przestrzeni. Święto to zostało ustanowione z inicjatywy Polski, reprezentowanej przez Generalną Dyrekcję Ochrony Środowiska, na forum Rady Europy. Data ta ma wymiar symboliczny, upamiętniając moment podpisania Europejskiej Konwencji Krajobrazowej we Florencji w 2000 roku.

Konwencja Florencka, fundamentalny akt prawny na rzecz ochrony i zarządzania krajobrazem w Europie, rewolucyjnie ujęła krajobraz jako integralną część życia człowieka, podkreślając jego kluczową rolę w kontekście dobrostanu jednostek i społeczeństw, a także jako czynnik kształtujący tożsamość kulturową regionów. Dokument ten kładzie nacisk na wszechstronne wartości – kulturowe, ekologiczne, społeczne i ekonomiczne – wszystkich typów krajobrazów, wzywając państwa-strony do ich aktywnej ochrony, zrównoważonego rozwoju oraz do podnoszenia świadomości społecznej poprzez systematyczną edukację i partycypację publiczną.

Tegoroczne obchody Międzynarodowego Dnia Krajobrazu, przebiegające pod hasłem „Symbioza: Przyroda i Miasto w jednym Krajobrazie!”, koncentrują uwagę na pilnej potrzebie ustanowienia harmonijnych relacji między środowiskiem naturalnym a przestrzenią zurbanizowaną. Jest to postulat wykraczający poza tradycyjne, dualistyczne postrzeganie miasta jako antytezy natury. Wzywa on do przyjęcia perspektywy, w której aglomeracje miejskie i ich otoczenie są postrzegane jako część dynamicznego i spójnego systemu przyrodniczo-kulturowego. Muzealnictwo, jako jeden z filarów ochrony dziedzictwa, musi aktywnie uczestniczyć w tej dyskusji, wskazując na historyczne i kulturowe uwarunkowania ewolucji krajobrazu zurbanizowanego.

Muzeum Polaków Ratujących Żydów od sześciu lat włącza się w dyskusję na temat ochrony krajobrazu. Aktywność ta, pierwotnie zakorzeniona w procesie tworzenia Strategii Muzeum, uległa formalizacji i od trzech lat manifestuje się poprzez organizację Seminarium Markowskiego.

III Seminarium Markowskie, zaplanowane na 20-22 października, będzie nosić tytuł „Dziedzictwo i samorządność”, który akcentuje relację między zachowaniem wartości kulturowych i przyrodniczych krajobrazu a rolą lokalnych wspólnot i władz samorządowych w procesach decyzyjnych. Seminarium to stanowi platformę interdyscyplinarnej wymiany myśli pomiędzy historykami, muzealnikami, konserwatorami, urbanistami i przedstawicielami administracji, koncentrując się na studium przypadków i poszukiwaniu efektywnych modeli zarządzania krajobrazem kulturowym.

Szczegółowe podsumowanie i wnioski płynące z obrad III Seminarium Markowskiego zostaną opublikowane po jego zakończeniu, stanowiąc wkład w bieżącą refleksję nad ochroną krajobrazu kulturowego.