10 września w siedzibie Żydowskiego Instytutu Historycznego w Warszawie odbyła się uroczystość, podczas której krewny śp. ks. Zygmunta Dziedziaka, otrzymał medal i dyplom honorowy Instytutu Yad Vashem potwierdzający przyznanie mu tytułu Sprawiedliwego wśród Narodów Świata. Ceremonię zainicjował i koordynował Jeffrey K. Cymbler, który przez wiele lat dokumentował losy swoich przodków i krewnych z rodziny Nadelów i prowadził działania zmierzające do uhonorowania osób, które ich uratowały.
Podczas uroczystości głos zabrali między innymi Rabin Icchak Rapoport, który wygłosił doniosłą mowę okolicznościową oraz Jeffrey K. Cymbler, który przybliżył zawiłe losy oraz kontekst historyczny ratowania jego rodziny. Przedstawił także historię upamiętnienia w Yad Vashem i podkreślił znaczenie pamięci. Ambasador Państwa Izrael w Polsce, Yaakov Finkelstein w przemowie zwrócił uwagę na fakt, że autor wniosku, Naftali Nadel wspomina, że ks. Dziedziak „pomógł ocalić życie co najmniej 12 Żydom. Dlatego ocalił 12 światów.” Ambasador oficjalnie wręczył medal i dyplom obecnemu przedstawicielowi rodziny – Piotrowi Kuźniarowi, wnukowi siostry ks. Dziedziaka.
W ceremonii uczestniczyli również przedstawiciele naszego Muzeum. Nasza współpraca z Jeffreyem K. Cymblerem, polegająca na realizacji przedsięwzięć upamiętniających ratujących Żydów oraz programów edukacyjnych i dokumentacyjnych, podkreśla ciągłość działań na rzecz kultury pamięci między naszą instytucją a potomkami i krewnymi ocalonych.
Uhonorowanie ks. Zygmunta Dziedziaka to akt pamięci i uznania dla odwagi jednostki w obliczu terroru okupacyjnego.
Dla Jeffreya Cymblera, inicjowanie i doprowadzanie do formalnego uhonorowania osób ratujących jego rodzinę jest elementem długofalowej misji — dokumentowania historii, upamiętniania sprawiedliwych oraz budowania dialogu między Polakami i Żydami poprzez bezpośrednie spotkania, edukację i współpracę instytucjonalną. Poprzednie działania Jeffreya K. Cymblera obejmowały rozpatrzone z powodzeniem liczne wnioski do Yad Vashem, a także upamiętnienia ratujących na Ścianie Pamięci w naszym Muzeum.
————————————————————————————————————————————————
Zygmunt Dziedziak, urodzony 8 kwietnia 1892 roku w Przemyślu, w 1914 roku przyjął święcenia kapłańskie. Posługiwał między innymi w Dylągowej, Żołyni i Białobrzegach. W sierpniu 1925 roku został proboszczem w Trzcieńcu, sąsiadującym z Lacką Wolą. To właśnie w tej wsi, w czasie niemieckiej okupacji, ukrywały się żydowskie rodziny, w tym Nadelowie.
Dzięki pomocy kilku polskich rodzin oraz wsparciu duchowemu księdza Dziedziaka, przodkowie i krewni Jeffreya K. Cymblera – przeżyli wojnę. Ocaleni wspominali, że ksiądz nie tylko nie odwrócił wzroku, ale stał się ich przewodnikiem duchowym. Umacniał Polaków w decyzji o ukrywaniu Żydów. Jego autorytet był bezcenny dla mieszkańców Lackiej Woli i Trzcieńca.
Po wojnie spokój nie powrócił. W latach 1950–1955 kościół w Trzcieńcu został zamknięty przez władze sowieckie, a ksiądz Dziedziak skazany na dziesięć lat łagru w obwodzie charkowskim. Po uwolnieniu wrócił, lecz zabroniono mu dalszej posługi. W 1956 lub 1957 roku został wydalony z ZSRR. Ostatnie miesiące życia spędził jako administrator parafii w Nozdrzcu. Zmarł w 1958 roku i został pochowany w Brzozowie.
Fot.: Na zdjęciu, które udostępniło Centrum Heschela KUL, widoczni są: ambasador Jaakow Finkelstein, rodzina Kuźniarów oraz Jeffrey K. Cymbler.