Muzeum Diecezjalne w Rzeszowie gości obecnie, od 14 maja do 27 czerwca, wędrującą Ikonę Błogosławionej Rodziny Ulmów. Tryptyk Markowski, który wcześniej odwiedził muzea w Łańcucie, Radrużu, Warszawie i Przemyślu, jest częścią wystawy zbiorowej „Sługa Boży”. Ekspozycja poświęcona jest pamięci i dziedzictwu Jánosa Esterházy’ego, wybitnej postaci historycznej. Artyści z kilku krajów – Węgier, Słowacji, Czech i Polski – prezentują swoje interpretacje jego niezwykłego życia i niezłomnych wartości. W centrum ich twórczości znajdują się takie aspekty jak odważna obrona praw mniejszości węgierskiej w burzliwym okresie Czechosłowacji i Słowacji, heroiczny sprzeciw wobec polityki antysemickiej oraz bezinteresowna pomoc, którą hrabia niósł uchodźcom, w tym Polakom, podczas II wojny światowej.

Ekspozycję wzbogaca Tryptyk Markowski, dzieło warszawskiego ikonografa Mateusza Środonia, pochodzące ze zbiorów Muzeum Polaków Ratujących Żydów. Jego obecność na wystawie nie jest przypadkowa – Tryptyk Markowski, podobnie jak cała ekspozycja, mocno akcentuje wartość poświęcenia i pomocy bliźniemu. To właśnie te cechy łączą hrabiego Jánosa Esterházy’ego z błogosławioną Rodziną Ulmów, będącą inspiracją dla dzieła Mateusza Środonia. Zarówno postawa hrabiego Jánosa Esterházy’ego, jak i postawa Wiktorii i Józefa Ulmów, charakteryzowały się bezkompromisową odwagą w obliczu zła i gotowością do najwyższej ofiary w obronie innych.

Wędrująca po Polsce Ikona Błogosławionej Rodziny Ulmów jest wspólnym przedsięwzięciem Klubu Inteligencji Katolickiej w Warszawie oraz Fundacji Dobry Grunt – organizacji, które od lat angażują się w działalność charytatywną, religijną i kulturalną. Ich projekty, często realizowane wspólnie, koncentrują się na pielęgnowaniu pamięci o tragicznych wydarzeniach II wojny światowej oraz na budowaniu dialogu i pojednania między społecznościami, które doświadczyły skutków tego konfliktu.

Tryptyk Markowski wzbogacił zbiory Muzeum Polaków Ratujących Żydów we wrześniu 2023 roku, w więc w znamiennym momencie beatyfikacji Rodziny Ulmów, co podkreśla powiązanie dzieła zarówno z misją Muzeum, upamiętniającego heroizm Polaków ratujących Żydów w czasie Holokaustu, jak i z samym wydarzeniem beatyfikacji, które wyniosło Rodzinę Ulmów na ołtarze.

Ikona przedstawia błogosławioną Rodzinę Ulmów na tle ich domu w Markowej, który był świadkiem ich codziennego życia, heroicznej decyzji o udzieleniu schronienia prześladowanym Żydom oraz tragicznej śmierci z rąk niemieckich żandarmów. W centralnej części tryptyku widzimy Józefa i Wiktorię, otoczonych swoimi dziećmi: Stasią, Basią, Władziem, Franiem, Antosiem i Marysią. Wiktoria jest w stanie błogosławionym. Skrzydła tryptyku poświęcone są osobom, które Wiktoria i Józef przyjęli pod swój dach, dzieląc z nimi ostatnie chwile przed śmiercią. Po prawej stronie ukazane są siostry Gołda Grünfeld z 6-letnią córeczką Reszlą i Lea Didner, zaś po lewej stronie tryptyku widzimy sędziwego Saula Goldmana i jego czterech dorosłych synów – Barucha, Mechela, Joachima i Mojżesza, znanych w okolicy jako „Szallowie”. Dodatkowo, na lewym skrzydle, w sporym oddaleniu widzimy niewyraźnie zarysowaną grupę kilku kobiet i dziecka. Grupę tę nazywano Rywkami, od imienia najstarszej z nich, Rywki Tencer. Ulmowie pomagali im przetrwać wojnę w okolicznych jarach, dostarczając im żywność. Niestety, „Rywki” zostały zamordowane przez Niemców w grudniu 1942 roku, w czasie, kiedy Ulmowie zdecydowali się przyjąć pod swój dach rodzinę Goldmanów.

Prezentacja Ikony Błogosławionej Rodziny Ulmów w Muzeum Diecezjalnym w Rzeszowie odbywa się w ramach działań programotwórczych, których celem jest utworzenie platformy edukacyjnej „Szkoła Etyki Muzeum Ulmów”.

Ekspozycja będzie dostępna dla zwiedzających do dnia 27 czerwca.