W rzeszowskiej Kurii Diecezjalnej 14 maja odbyła się prezentacja Ikony Błogosławionej Rodziny Ulmów ze zbiorów Muzeum Polaków Ratujących Żydów. Prezentacja ta towarzyszyła wernisażowi wystawy zbiorowej „Sługa Boży”, poświęconej pamięci Jánosa Esterházy’ego, węgierskiego hrabiego wychowywanego w polskim domu i polskiej kulturze, który podczas wojny uratował wielu Polaków.

Wystawa „Sługa Boży” prezentuje unikatową kolekcję dzieł artystycznych, stanowiących refleksję twórców z Węgier, Słowacji, Czech i Polski nad złożoną biografią i postawą moralną hrabiego Jánosa Esterházy’ego. Jego niezłomna obrona praw mniejszości węgierskiej w burzliwym okresie przemian politycznych w Czechosłowacji i Słowacji, a zwłaszcza heroiczny sprzeciw wobec antysemickiej polityki reżimu oraz pomoc udzielana uchodźcom podczas II wojny światowej, w tym Polakom, stanowiły inspirację dla prezentowanych prac.

Wernisaż wystawy, podobnie jak sama ekspozycja, miał charakter międzynarodowy. Wśród licznie zgromadzonych gości z Węgier i Słowacji obecni byli pomysłodawca i koordynator projektu, kurator wystawy oraz artyści biorący w niej udział. Spotkanie poprowadził ks. dr Paweł Batory, dyrektor Muzeum Diecezjalnego w Rzeszowie.

Ważnym punktem programu była prelekcja Artura Dobruckiego, głównego inwentaryzatora i opiekuna zbiorów Muzeum Polaków Ratujących Żydów, poświęcona historycznemu i artystycznemu tłu Tryptyku Markowskiego. Dzieło to wyszło spod pędzla warszawskiego ikonografa Mateusza Środonia. Prelegent opowiedział o genezie ikony, jej twórcy, kompozycji i technice wykonania. Następnie zaprezentował publiczności wszystkie trzy części tryptyku – centralną z błogosławioną Rodziną Ulmów oraz boczne skrzydła dedykowane ukrywanym Żydom. Uzupełnieniem były archiwalne fotografie, które stanowiły inspirację dla artysty do namalowania dzieła.

Ikona Błogosławionej Rodziny Ulmów, będąca wspólnym przedsięwzięciem Klubu Inteligencji Katolickiej w Warszawie i Fundacji Dobry Grunt, doskonale wpisała się w narrację wystawy „Sługa Boży”. Podczas wernisażu podkreślano uderzające podobieństwo między Sługą Bożym Jánosem Esterházym a błogosławioną Rodziną Ulmów. Zarówno János Esterházy, jak i Ulmowie kierowali się w swoim postępowaniu głęboką miłością do Boga oraz wynikającą z niej miłością do bliźniego. János Esterházy, ryzykując życiem i karierą, bronił mniejszości i uchodźców, sprzeciwiając się antysemityzmowi. Ulmowie, z narażeniem życia, ukrywali prześladowanych Żydów, powodowani chrześcijańską miłością. Obie postawy, podjęte w czasach totalitarnych reżimów, świadczyły o niezwykłej odwadze i niezłomności w obronie fundamentalnych wartości. Zarówno János Esterházy, więziony i zmarły w wyniku nieludzkiego traktowania, jak i Ulmowie, którzy za pomoc zapłacili życiem, byli gotowi na najwyższe poświęcenie w imię swoich przekonań i drugiego człowieka.

Ekspozycja Tryptyku Markowskiego w Muzeum Diecezjalnym w Rzeszowie stanowi integralny element działań programowych Muzeum Polaków Ratujących Żydów, mających na celu stworzenie platformy edukacyjnej „Szkoła Etyki Muzeum Ulmów”.

Wystawa będzie dostępna dla zwiedzających do 27 czerwca.

Fot. Katarzyna Gajda-Bator (IPN)