Zbrodnia katyńska, która dokonała się w kwietniu i maju 1940 roku na 21 768 jeńcach obozów w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie oraz innych więzień na podstawie decyzji Biura Politycznego WKP(b) z 5 marca 1940 roku była mordem na przedstawicielach polskiej elity. Sowieci znali dwa sposoby postępowania wobec pokonanego przeciwnika: zmusić do służby dla Związku Sowieckiego lub unicestwić. W wyniku wielomiesięcznych przesłuchań i obserwacji władze sowieckie przekonały się, że przytłaczająca większość spośród nich to patrioci i „zawzięci wrogowie władzy sowieckiej” i wobec tego skazano ich na rozstrzelanie.
Świat dowiedział się o zbrodni katyńskiej 13 kwietnia 1943 roku, kiedy to Niemcy ujawnili odkrycie masowych grobów w Katyniu. Odpowiedź Moskwy przyszła dwa dni później, oskarżając Niemców o tę zbrodnię, rzekomo popełnioną w 1941 roku w okolicach Smoleńska. Próby wyjaśnienia sprawy przez polski rząd z pomocą Międzynarodowego Czerwonego Krzyża doprowadziły do zerwania przez Kreml 25 kwietnia 1943 r. stosunków z Polską. Propaganda sowiecka, a za nią władze PRL, uparcie forsowały wersję o niemieckiej eksterminacji polskich jeńców.
Już w 1943 roku rządy Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii posiadały informacje wskazujące na sowieckie sprawstwo zbrodni katyńskiej. Jednak w obawie przed wycofaniem się Stalina z koalicji antyhitlerowskiej, zdecydowały się zachować milczenie. Dopiero po wojnie, w 1951 r., Amerykanie zdecydowali się powołać Specjalną Komisję Śledczą Kongresu Stanów Zjednoczonych do Zbadania Zbrodni Katyńskiej. Wnioski amerykańskiej komisji były jednoznaczne: odpowiedzialnych za Zbrodnię Katyńską, nazwaną ludobójstwem, trzeba postawić przed międzynarodowym sądem.
Prawda o Zbrodni Katyńskiej była skrzętnie ukrywana przez ponad pół wieku. Przełom nastąpił 13 kwietnia 1990 roku, kiedy to władze ZSRR przyznały, że za zbrodnią stało NKWD, wskazując Ławrientija Berię i Wsiewołoda Mierkułowa jako winnych. Tego samego dnia prezydent ZSRR Michaił Gorbaczow przekazał polskiemu prezydentowi Wojciechowi Jaruzelskiemu pierwsze archiwalne dokumenty dotyczące tej straszliwej zbrodni.
W hołdzie ofiarom, w 2007 roku Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustanowił 13 kwietnia Dniem Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej.
Do przedstawicieli zgładzonej elity należało również trzech oficerów pochodzących lub związanych z Markową. Dwóch oficerów zawodowych – mjr Antoni Fleszar (1897-1940) z 39 pułku piechoty z Jarosławia i kpt Franciszek Michnar (1892-1940) z 27 pułku artylerii lekkiej z Włodzimierza Wołyńskiego oraz oficer rezerwy, lekarz pracujący tuż przed wojną w Markowej, kpt Władysław Ciekot (1907-1940).
Ofiarom Katynia z Markowej zostanie poświęcona najbliższa sesja Podkarpackiej Resursy Kultury Pamięci. Sylwetki tych mało lub prawie całkowicie nieznanych bohaterów zaprezentuje dr Wojciech Baliński, główny historyk Muzeum Polaków Ratujących Żydów. Poznanie ich historii pozwoli nam lepiej zachować o nich pamięć.
Informujemy, że Muzeum Polaków Ratujących Żydów będzie dokumentować sesję Podkarpackiej Resursy Kultury Pamięci w dniu 25 kwietnia 2025 r. za pomocą zdjęć oraz nagrań audio-video. W związku z tym, informujemy Państwa o przetwarzaniu danych osobowych w trakcie wydarzenia. Szczegółowe informacje dotyczące przetwarzania danych oraz przysługujących Państwu praw znajdują się w klauzuli informacyjnej i klauzuli RODO, dostępnych pod poniższym linkiem. Prosimy o zapoznanie się w tymi dokumentami.