W ramach zainaugurowanego 10 grudnia Sympozjum Praw Człowieka Akademii Sprawiedliwych, 13 grudnia w Muzeum Niepodległości w Warszawie odbyło się spotkanie Forum Dialogu Polsko-Niemieckiego „Dom Sprawiedliwych Ulmów”.
Forum Dialogu Polsko-Niemieckiego to inicjatywa Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej, Towarzystwa Przyjaciół Markowej, Starosty Powiatu Łańcuckiego Adama Krzysztonia, Mariusza Pilisa oraz Burmistrza Miasta Esens Haralda Hinrichsa. Forum zostało powołane 24 marca 2024 roku w osiemdziesiątą rocznicę niemieckiej zbrodni w Markowej, dokonanej w czasie II wojny światowej na Rodzinie Ulmów i na żydowskiej rodzinie Goldmanów, Grunfeldów i Didnerów. Forum jest instytucją społeczną działającą na rzecz kultury pamięci. Ma na celu przywrócenie prawdy historycznej o odpowiedzialności Niemiec za zbrodnie II wojny światowej, ale także inicjowanie współpracy Niemców i Polaków w celu wspólnego budowania warunków dla rozwoju kultury solidarności, zwłaszcza poprzez działania podejmowane na polu edukacji i wychowania obywatelskiego.
W warszawskim spotkaniu Forum udział wzięli: autor Ikony Błogosławionej Rodziny Ulmów, Mateusz Środoń, burmistrz Esens, Harald Hinrichs wraz z małżonką Nataschą, Starosta Powiatu Łańcuckiego Adam Krzysztoń oraz wójt gminy Markowa Aleksander Cwynar. Ich obecność i konsekwentne zaangażowanie w tworzenie Forum jest wyrazem osobistej odpowiedzialności za przywrócenie w niemieckiej przestrzeni publicznej pamięci o Holocauście i o zbrodniach Niemiec dokonanych w Polsce i w innych krajach Europy w czasie II wojny światowej. Ważne było również zaangażowanie wójta gminy Markowa. Celem wszystkich jest zainicjowania współpracy Niemców i Polaków – w szczególności współpracy dzieci i młodzieży z obydwu państw – ukierunkowanej na budowanie pojednania, przyjaźni i kultury międzyludzkiej solidarności.
Bezpośrednim powodem, dla którego Burmistrz Hinrichs zaangażował się w tworzenie Forum jest fakt, że to w mieście, którym obecnie zarządza, w Esens, żył wiele lat po wojnie, sprawował funkcję komendanta policji i cieszył się niekwestionowanym poważaniem, główny organizator mordu w Markowej, Eilert Dieken. Traktuje o tym film Mariusza Pilisa „Historia jednej zbrodni”, który został zaprezentowany na rozpoczęcie spotkania. Po nim odbyła się projekcja krótkiego filmu podsumowującego dotychczasowe działania obydwu stron, szczególnie Haralda Hinrichsa, na rzecz pojednania i podjęcia współpracy.
Po projekcji filmów odbyła się dyskusja z udziałem zaproszonych i przybyłych na to spotkanie gości. Każdy z występujących zwracał uwagę na zaangażowanie dyrektora Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów, Waldemara Rataja, burmistrza Esens Haralda Hinrichsa, starosty powiatu łańcuckiego Adama Krzysztonia oraz Mariusza Pilisa (który jako pierwszy zainicjował wizytę Haralda i Nataschy Hinrichsów w Markowej) w powołanie Forum. W trakcie dyskusji poruszono szereg trudnych kwestii dotyczących przeszłości i relacji polsko-niemieckich, ale także wskazano najważniejsze aspekty planowanych działalności na rzecz współpracy między obydwoma społecznościami. Takimi najważniejszymi działaniami, które planują wszyscy wykorzystać dla wspólnego dobra i tworzenia trwałych kontaktów, będzie wymiana młodzieży, poznawanie kultury i historii obydwu gmin, angażowanie do wspólnej rywalizacji sportowej. Ze strony MPRŻ istotne będzie umieszczenie obszernych informacji o błogosławionej rodzinie Ulmów i innych Sprawiedliwych z Markowej oraz o roli na ziemi łańcuckiej Eilerta Diekena. Ponadto MPRŻ oferuje stronie niemieckiej najprostszą i najbardziej symboliczną formę upamiętnienia rodziny Ulmów – wypożyczenie Ikony Rodziny Ulmów, która stanowi unikatową wartość artystyczną, ale również posiada głębokie znaczenie religijne. Liczymy, że propozycje obydwu stron staną się pierwszymi krokami do budowania wspólnej przyszłości opartej na zgodzie i dialogu.
Fot.: Muzeum Niepodległości w Warszawie
