12 grudnia br., odbył się w Muzeum Niepodległości w Warszawie wernisaż wystawy tryptyku „Ikona Błogosławionej Rodziny Ulmów”. Wydarzenie to było kolejnym z cyklu Sympozjum Praw Człowieka Akademii Sprawiedliwych, cykl ten zaś jest częścią projektu „Szkoła Etyki Muzeum Ulmów”.
Prezentowany obraz jest dziełem Mateusza Środonia, artysty który tworzy sztukę religijną, w tym ikony. W dyskusji, oprócz autora tryptyku, wzięły udział: Małgorzata Łukasiewicz-Traczyńska, prezes Fundacji Dobry Grunt i Dominika Imbirowicz, nauczycielka z warszawskiej szkoły Montessori im. Błogosławionej Urszuli Ledóchowskiej. Wszyscy troje reprezentują społeczność Klubu Inteligencji Katolickiej w Warszawie.
Kluczowym punktem dyskusji była koncepcja obrazu, włączająca do narracji o Ulmach także żydowskie rodziny Goldmanów, Didnerów i Grűnfeldów – którym Ulmowie udzielili schronienia. Mateusz Środoń wyjaśniał, że w tej niezwykłej historii jej polscy i żydowscy bohaterowi byli ze sobą zespoleni nie tylko wspólnym losem, ale i więzami najpierw znajomości i sąsiedztwa, a później wspólnego życia. Powołał się też na myśl Jana Pawła II, że polska ziemia, w którą wsiąkła krew narodu żydowskiego-ofiary Holocaustu, stała się w ten sposób „świętą relikwią”.
Dominika Imbirowicz przywoływała swoje doświadczenie nauczania w szkole o dziejach rodziny Ulmów. Mówiła, że dzieci (w wieku 9-10 lat) w pewien sposób zaprzyjaźniają się z dziećmi Ulmów (Stasią, Basią, Władziem, Franiem, Antosiem i Marysią), a także z małą Reszlą, córeczką Gołdy Grünfeld lub Lei Didner. Mówiła też, jej uczniowie są zdolni do religijnego przeżywania tej historii.
Małgorzata Łukasiewicz-Traczyńska mówiła o pracy swojej fundacji, dla której ważną inspiracją była postać Samuela Willenberga – zarazem Polaka i Żyda, żołnierza kampanii wrześniowej 1939 r., więźnia Treblinki, potem uczestnika Powstania Warszawskiego. W jego osobie los polski i los żydowski ściśle się ze sobą splatają. Takie rozumienie polsko-żydowskiej historii pozwala spojrzeć na wydarzenia w domu Ulmów w Markowej w 1943 i 1944 r. tak, jak to wyraził poprzez swoją ikonę Mateusz Środoń.
Małgorzata Łukasiewicz-Traczyńska, Fundacja Dobry Grunt
„Ikona Błogosławionej Rodziny Ulmów” została podarowana Muzeum Polaków Ratujących Żydów przez Fundację Dobry Grunt. Obraz przebywa na stałe w Markowej, ale jest wystawiany w wielu miejscach w Polsce.
Do końca grudnia Ikona będzie prezentowana w siedzibie głównej Muzeum Niepodległości w Warszawie – w Pałacu Przebendowskich/Radziwiłłów.
Fot.: Muzeum Niepodległości w Warszawie
