24 czerwca w Oddziale Muzeum Narodowego w Krakowie – Dom Jana Matejki odbyło się spotkanie w związku ze 120. rocznicą włączenia Domu Matejki w skład Muzeum Narodowego w Krakowie. Wykład wprowadzający wygłosiła Marta Kłak-Ambrożkiewicz.
W 1904 roku, sześć lat po powstaniu Muzeum w domu Jana Matejki, włączono to miejsce oraz jego zbiory w skład Muzeum Narodowego. Wśród inicjatorów powstania Muzeum w tym wyjątkowym miejscu wymienić należy m.in. prof. Mariana Sokołowskiego (1839-1911), założyciela pierwszej katedry sztuki na UJ, Józefa Mehoffera (1869-1946), Konstantego Marię Górskiego (1862-1909), Stanisława Estreichera (1869-1939), Izydora Jabłońskiego (1835-1905). Od 1908 roku kustoszem tego Muzeum był Maciej Szukiewicz (1870-1943), którego zasługi dla zachowania tego domu trudno przecenić.
Gościem spotkania był prof. Paweł Taranczewski. Ukończył on studia na Wydziale Malarstwa ASP w Krakowie oraz studia filozoficzne na UJ. Pracował jako asystent w Zakładzie Estetyki na Wydziale Filozoficznym UJ. W latach 1982–1999 pracował w Zakładzie Rysunku Malarstwa i Rzeźby na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej. W 1988 toku obronił na UJ pracę doktorską „O płaszczyźnie obrazu”, napisaną pod kierunkiem Władysława Stróżewskiego. W 1997 roku uzyskał tytuł profesora sztuk plastycznych. W latach 1998–2010 był kierownikiem Katedry Historii i Teorii Sztuki na krakowskiej ASP, w latach 2000–2009 wykładał estetykę i zagadnienia sztuki XX wieku na Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie. Od 2009 roku wykładał w Akademii Ignatianum w Krakowie. Swoje malarstwo prezentował na kilkunastu wystawach indywidualnych i również kilkunastu wystawach zbiorowych. Od 1966 roku jest członkiem Związku Polskich Artystów Plastyków, a od 1972 roku członkiem Polskiego Towarzystwa Filozoficznego. W 2006 roku został członkiem czynnym Polskiej Akademii Umiejętności.
Profesor podzielił się refleksją na temat zmienności uznania jakim cieszył się i cieszy współcześnie Jan Matejko jako malarz, wybitny portrecista i historiozof. Twórczości Matejki towarzyszyła jego własna historiozofia widoczna w wielu jego obrazach. Praktycznie każdemu z jego obrazów historycznych towarzyszyły pewne założenia historiozoficzne. Wśród tych, którzy o niej pisali trzeba wymienić m.in. Stanisława Tarnowskiego i Stanisława Witkiewicza.
Profesor wymienił dwa obrazy Matejki: „Dymitr z Goraja wstrzymujący Jadwigę od wyłamania drzwi na zamku królewskim w Krakowie” oraz „Bitwa pod Grunwaldem” rozważając dalsze losy Polski, gdyby w obu przypadkach historia potoczyła się inaczej. W swoich rozważaniach podkreślał inny komponent ideowy polskiej historii niż w krajach Europy zachodniej.
Po wykładzie profesora odbyła się dyskusja w której udział wzięli: dr Artur Kapturski, dr Leopold Zgoda – filozof, etyk, współpracownik Muzeum Polaków Ratujących Żydów oraz Waldemar Rataj – dyrektor Muzeum Polaków Ratujących Żydów.
Wojciech Baliński
Spotkanie było częścią pierwszych, ogólnokrajowych Dni Kultury Pamięci Pro Publico Bono, trwających od 8 czerwca do 7 lipca. W ramach inicjatywy realizowanej pod patronatem Fundacji Kolegium Wigierskie, w Krakowie, Wilanowie, Wielkopolsce i na Podkarpaciu odbywały się spotkania społeczności zaangażowanych w tworzenie resurs kultury pamięci. Fundacja pełni również rolę głównego koordynatora Karty Solidarności, której celem jest wspieranie działalności Pro Publico Bono związanych z ochroną dziedzictwa. Dni Kultury Pamięci Pro Publico Bono to wydarzenie prezentujące dorobek kultury pamięci oraz promujące muzea zaangażowane w inicjatywę, takie jak Muzeum Narodowe w Krakowie, Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, Narodowe Muzeum Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie, Muzeum Polaków Ratujących Żydów oraz Zagroda – Muzeum Wsi Markowa, którego organizatorem jest Towarzystwo Przyjaciół Markowej.
Fot.: Materiał pochodzi z serwisu www.szukajwarchiwach.gov.pl ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego