„Choinka dla Ulmów”
wydarzenie muzealne realizowane w ramach programu: „Muzeum w przestrzeni Markowej”
Święta i cały okres Bożego Narodzenia stanowią znakomitą okazję do zaprezentowania – coraz szerszej publiczności muzealnej zainteresowanej Markową – czym jest dziedzictwo wsi Markowa, a zatem w kręgu jakich wartości, w jakiej kulturze ukształtowali się Józef i Wiktoria Ulmowie.
Święta Bożego Narodzenia i Nowy Rok wyznaczają pewien cykl, w którym uczestniczy każdy z nas – przeżywamy je bowiem co roku zgodnie z ustaloną tradycją. Dotyczy to rzeczywiście ogółu Polaków, bez względu na to, czy przeżywają ten czas w wymiarze religijnym, czy nie. Ten okres wyznacza swoistą klamrę naszych działań. Skłania nas do podsumowań i mobilizuje do tworzenia planów na kolejny rok. Choć przeżywamy te Święta co roku, to jednak za każdym razem inaczej. Inne mamy doświadczenia, inne poruszenia, co innego przyciąga naszą uwagę. Podniosły czas Świąt Bożego Narodzenia nadaje sens naszym działaniom, a jednocześnie kieruje naszą uwagę na tradycję, która uświadamia nam nasze więzi wspólnotowe – dla chrześcijan przede wszystkim religijne, a dla wszystkich rodzinne, narodowe i ogólnoludzkie.
Błogosławiona Rodzina Ulmów, której imię dumnie nosi Muzeum Polaków Ratujących Żydów, z całą pewnością nie tylko z niecierpliwością czekała na Boże Narodzenie, ale potem uroczyście je celebrowała, uczestnicząc w zwyczajach i pielęgnując tradycje przekazywane z pokolenia na pokolenie. Studiując coraz głębiej ich życie przekonujemy się, jak mocno uczestniczyli oni w życiu swojej wspólnoty, w tym zwłaszcza wspólnoty parafialnej. W Markowej zwyczaje związane z kalendarzem świąt kościelnych są zachowywane niezmiennie do naszych czasów. Wynika to stąd, że zwyczaje te stanowią integralną część życia religijnego markowian, ale także dlatego, że markowianie troszczą się o ich zachowanie i przekazują je kolejnym pokoleniom poprzez tradycje kultywowane w Muzeum Wsi Markowa oraz w ramach działalności licznych w tej wsi towarzystw kulturalnych.
Jednym z takich zwyczajów, bez którego trudno wyobrazić sobie Święta Bożego Narodzenia jest ubieranie choinki – na ziemiach polskich znane już w XVIII wieku. Ten piękny zwyczaj nie tylko usposabia nas do radosnego świętowania, tworzy klimat do rodzinnej integracji, ale stwarza dogodną okazję do zaprezentowania swoich zdolności – wszak najpiękniejsze ozdoby to te, które choć niejednokrotnie z trudem wykonujemy sami.
Od roku 2017 „Choinka dla Ulmów” stała się stałym punktem programu działania Muzeum Polaków Ratujących Żydów, realizowanym wspólnie z Towarzystwem Przyjaciół Markowej, ze Szkołą Podstawową w Markowej, z lokalnym Kołem Gospodyń Wiejskich. Podobnie jak przed laty w Muzeum, przed symbolicznym domem Józefa i Wiktorii ustawiona została choinka, przypominająca o tych niewielu wspólnie przeżytych przez Rodzinę Ulmów Świętach. Chcemy, aby podobnie jak w latach poprzednich „Choinka dla Ulmów” stanowiła oś dla organizacji wielu spotkań, które pobudzają uczestniczące w nich osoby do refleksji, a w rezultacie także ożywiają i zasilają ideowo program oraz działalność naszych muzeów. Najpewniej wyraża się to powstawaniem kolejnych inicjatyw na polu edukacyjnym.
Tegoroczna akcja „Choinka dla Ulmów” rozpoczęła się w tygodniu poprzedzającym Święta Bożego Narodzenia. Wtedy to uczniowie markowskiej Szkoły Podstawowej, która nosi imię. Rodziny Ulmów, pod kierunkiem p. Ireny Pelc-Kozłeckiej oraz p. Marty Szylar, reprezentujących Koło Gospodyń Wiejskich, przygotowali tradycyjne łańcuchy ozdobne ze słony i z papieru. W piątkowe popołudnie ozdoby zawisły na muzealnej choince. Choinkę umieszczoną w witrynie Muzeum Polaków Ratujących Żydów będzie można oglądać do 2 lutego 2024 roku, kiedy zgodnie z utrwalonym zwyczajem kończy się w Polsce czas kolędowy.