12 listopada w kościele pw. św. Doroty w Markowej już po raz drugi odśpiewano „Nieszpory Markowskie”, jako dziękczynienie za dar beatyfikacji Rodziny Ulmów. Liturgii przewodniczył o. Marek Grubka, przeor jarosławskich dominikanów. Od dzisiaj nabożeństwo staje się stałym punktem życia religijnego w Markowej. Na pamiątkę beatyfikacji odprawiane będzie w pierwszą niedzielę przypadającą po 10. dniu każdego miesiąca ( to ze względu na fakt, że beatyfikacja Rodziny Ulmów miała miejsce 10 września).
Pomysł ożywienia wspólnotowej celebracji tego nieco zapomnianego współcześnie nabożeństwa, jakim są nieszpory, składającego się w zdecydowanej większości z psalmów, zrodził się pomiędzy Muzeum Ulmów a Stowarzyszeniem „Muzyka Dawna w Jarosławiu”. W realizację przedsięwzięcia włączyło się Towarzystwo Przyjaciół Markowej, Fundacja Muzyka Kresów oraz parafia pw. św. Doroty w Markowej.
Repertuar psalmowy, który już na stałe zagościł w kościele parafialnym w Markowej, został opracowany przez Bartosza Gałązkę – etnografa, folklorystę i znawcę śpiewu tradycyjnego południowo-wschodniej Polski, na podstawie rekonstrukcji melodii psalmów śpiewanych w trakcie nieszporów na początku XX wieku w różnych parafiach dawnej archidiecezji przemyskiej. Są to psalmy w tłumaczeniach Franciszka Karpińskiego, bazujące na jeszcze starszych przekładach Jana Kochanowskiego.,
Psalmy to pieśni modlitewne o charakterze dziękczynnym, błagalnym lub pochwalnym. Wyrażają one szeroką gamę uczuć i doświadczeń, które towarzyszą ludzkiej egzystencji, od radości i wdzięczności, po smutek, lęk, żal i skruchę. W kontekście projektu „Nieszpory Markowskie” ważne jest zwrócenie uwagi na fakt, że słowami biblijnych psalmów modlili się na tych ziemiach nie tylko chrześcijanie, ale i żydzi.
W związku z tym, że badania terenowe prowadzone przez Bartosza Gałązkę w Markowej wykazały, że nie jest możliwe odtworzenie charakterystycznego dla Markowej archaicznego wariantu psalmów, gdyż od wielu dziesięcioleci psalmy nieszporne są tu śpiewane na melodie opublikowane we współczesnych śpiewnikach, dostosowanych do norm liturgicznych po Soborze Watykańskim II, tytuł projektu – „Nieszpory Markowskie” – jest symboliczny. Wskazuje on obecnie na miejsce pierwszego odśpiewania nabożeństwa w tej postaci oraz pochodzenie błogosławionej Rodziny Ulmów, której beatyfikacja była inspiracją do podjęcia tego wyzwania.
„Nieszpory Markowskie” zostały przygotowane i odśpiewane pod kierunkiem artystycznym Jana Bernada, kompozytora, muzyka, śpiewaka, który od blisko trzydziestu lat zajmuje się rekonstrukcją pieśni ludowych i sakralnych dawnych polskich Kresów. Zauważył on, że próby rekonstrukcji i rewitalizacji wiejskich tradycji śpiewaczych, od świeckich, po religijne pieśni tradycyjne, są zjawiskiem niezwykle rzadko spotykanym w polskiej kulturze. Dzięki badaniom Bartosza Gałązki, „podkarpackiego Oskara Kolberga”, przeprowadzonym w latach 1997-2023, a także pracy członków Stowarzyszenia „Muzyka Dawna w Jarosławiu”, mogliśmy ten skarb odkryć i zaprezentować szerokiej publiczności. Melodie te świadczą z jednej strony o dużym talencie ludności wiejskiej, a z drugiej o stylu kompozytorskim, który tutaj istniał.
„Nieszpory Markowskie” są nie tylko pięknym i wzruszającym przeżyciem duchowym, ale też ważną inicjatywą, która promuje kulturę ludową i pozwala na jej zachowanie dla przyszłych pokoleń. Mamy więc nadzieję, że w przyszłości grono uczestników „Nieszporów Markowskich” będzie powiększać się.
