Wernisaż wystawy
„Na Twojej ziemi przyszło mi śpiewać pieśń Twojego kraju”.
Losy wybitnych postaci pochodzenia żydowskiego rodem z Podkarpacia.
15.08.2018 r., 12.00, Rynek Rzeszowski
Arthur Miller, wybitny prozaik i życiowy partner Marylin Monroe, noblista w dziedzinie fizyki jądrowej Izydor Izaak Rabi, czy współpracujący z Freudem Abraham Brill – to tylko kilka z prezentowanych tu sylwetek sławnych osób, które łączy nie tylko międzynarodowy sukces, ale też pochodzenie. Pochodzenie żydowskie i jednocześnie podkarpackie.
Podkarpacie dla większości z nich to wyłącznie kraj przodków albo kraj dzieciństwa, nierzadko postrzegany przez pryzmat Holokaustu jako „raj utracony”, ale i ziemia splamiona krwią. Większość, w epoce migracji, rozwija skrzydła kariery za granicą i tylko nieliczni decydują się związać z Podkarpaciem na stałe. Jednak nawet im nie jest to dane – Nachum Sternheim wraz z rodziną ginie w czasie okupacji niemieckiej w Rzeszowie, a Kalman Segal i Roman Harte opuszczają kraj już po wojnie, w obliczu nasilającej się dyskryminacji i braku perspektyw rozwoju zawodowego.
Stosunek wywodzących się z Podkarpacia żydowskich „obywateli świata” do tych terenów pozostaje na przestrzeni wieku bardzo zróżnicowany – niektórzy, jak Berish Weinstein, z sentymentem powracają do nich w swojej twórczości, inni w autobiografiach ograniczają się do lakonicznych wzmianek o swoich podkarpackich korzeniach, a jeszcze inni, jak Fred Zinnemann, nie przyznają się do nich wcale.
Prezentowane postaci, poza jednoczesnym pochodzeniem żydowskim i podkarpackim, łączy jeszcze jedno – pasja i pogoń za marzeniem. Prezentowane biografie to historia walki z przeciwnościami losu oraz historia przekuwania porażek w sukces. Dzięki tytanicznej wręcz pracy ich dokonania znane są niemal każdemu. Olbrzymia strata, że – parafrazując tytułowy cytat z poematu Berisha Weinsteina – mimo związków z Podkarpaciem osobom tym „przyszło śpiewać pieśń na innej, nie podkarpackiej, ziemi”.
Autorzy wystawy: Kamil Kopera, Jakub Pawłowski, Anna Stróż / MPRŻ
Produkcja: Karolina Woźniak / MPRŻ
Projekt graficzny: Pro Human Design, Kraków
Dziękujemy wszystkim osobom i instytucjom za pomoc w procesie tworzenia wystawy, a w szczególności:
- Monice Harte
- Michele Lowy Seligmann
- Fundacji na Rzecz Kultury „Walizka” / kalmansegal.pl
- Fundacji Archivum Helveto-Polonicum
- Ambasadzie Rzeczypospolitej Polskiej w Bernie
- Międzynarodowej Fundacji Muzycznej im. Artura Rubinsteina w Łodzi
- Archiwum Państwowemu w Przemyślu
- Archiwum Państwowemu w Rzeszowie
- Muzeum Okręgowemu w Rzeszowie