Wincenty Witos, urodzony 151 lat temu w biednej, chłopskiej rodzinie w Wierzchosławicach koło Tarnowa, dzięki niezwykłej determinacji i samokształceniu doszedł do najwyższych godności w ruchu ludowym i państwie. Zaczynał skromnie, jako radny gminy, by ostatecznie trzykrotnie sprawować funkcję premiera II Rzeczypospolitej. Witos działania samorządowe rozpoczął jako radny wierzchosławickiej Rady Gminy, a następnie został radnym Rady Powiatowej w Tarnowie. Przez 23 lata, począwszy od roku 1908, był nieprzerwanie wójtem gminy Wierzchosławice. Pełnił tę funkcję także wtedy, gdy był znanym politykiem krajowym – posłem i premierem. Zaangażowanie Witosa w sprawy lokalne i działalność w ruchu ludowym przyniosło mu uznanie w Galicji. W 1908 roku został wybrany posłem do Sejmu Krajowego we Lwowie, a trzy lata później – do parlamentu austriackiego. Już wtedy dał się poznać jako żarliwy patriota, dążący do odzyskania przez Polskę niepodległości w granicach obejmujących wszystkie trzy zabory. W październiku 1918 r. objął przewodnictwo Polskiej Komisji Likwidacyjnej – pierwszego polskiego rządu na terenie zaboru austriackiego. W obliczu bolszewickiej ofensywy w 1920 roku, zagrażającej Warszawie i Europie, Witos został premierem Rządu Obrony Narodowej. Jego determinacja i wysiłki rządu doprowadziły do pokonania Armii Czerwonej pod Warszawą i zmuszenia jej do odwrotu. Witos zaapelował do chłopów, którzy masowo wstępowali do wojska, stanowiąc 70% jego składu. Odegrał również znaczącą rolę w uchwaleniu nowoczesnej Konstytucji RP w 1921 roku. Za zasługi w obronie ojczyzny otrzymał Order Orła Białego. Witos dwukrotnie jeszcze pełnił funkcję premiera. W maju 1926 roku, w obliczu zamachu stanu, kierując się odpowiedzialnością za losy kraju, podał swój rząd do dymisji, zapobiegając eskalacji walk i wybuchowi wojny domowej. W latach 30. XX wieku, za zaangażowanie w obronę prawa i demokracji, Witos padł ofiarą represji i został niesłusznie skazany w procesie brzeskim. Nie akceptując wyroku, opuścił kraj i udał się na emigrację do Czechosłowacji, gdzie przebywał przez 6 lat. Powrócił do Polski w obliczu zbliżającej się wojny z Niemcami. Pomimo doznanych krzywd, wzywał do obrony ojczyzny pisząc: „Macie służyć państwu bez względu na to, jaki jest rząd”. W czasie II wojny światowej odrzucił niemieckie propozycje utworzenia kolaboracyjnego rządu współpracującego z okupantem. Witos zmarł 31 października 1945 roku w Krakowie, a jego doczesne szczątki spoczywają na cmentarzu w rodzinnych Wierzchosławicach. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, doceniając zasługi tego wybitnego męża stanu, włączył go w 2017 roku w poczet Ojców Niepodległości. Zbliżająca się 150. rocznica urodzin Wincentego Witosa stała się okazją do ogłoszenia roku 2024 jego rokiem – rokiem pamięci i refleksji nad dziedzictwem, które pozostawił przyszłym pokoleniom. W 2024 roku Muzeum Polaków Ratujących Żydów zainicjowało debatę programową i opiniotwórczą wokół tezy o porzuconym dziedzictwie Witosa, podejmując próbę ponownego zdefiniowania znaczenia tej postaci w historii Polski i w kontekście lokalnym Markowej. Celem debaty jest także znalezienie sposobów na przywrócenie Witosowi należnego miejsca w pamięci współczesnych Polaków. W dniu urodzin Wincentego Witosa Artur Dobrucki – pełnomocnik dyrektora Muzeum Polaków Ratujących Żydów ds. programowych i rozwoju, Irena Pelc-Kozłecka – przewodnicząca Podkarpackiej Resursy Kultury Pamięci, Kamil Ulma – pracownik MPRŻ oraz Łukasz Kielar – dyrektor Centrum Kultury Gminy Markowa oddali hołd Wincentemu Witosowi składając kwiaty i zapalając znicz przed Domem Ludowym w Markowej, który nosi jego imię.  

  Fot.: Archiwum Towarzystwa Przyjaciół Markowej