„Kto ratuje jedno życie, ratuje cały świat” – takie motto towarzyszy nowej wystawie czasowej poświęconej przemyskim Sprawiedliwym, eksponowanej od ubiegłej soboty do połowy lipca br. w Muzeum Polaków Ratujących Żydów w Markowej.

W okresie II Rzeczpospolitej Żydzi stanowili drugą po polskiej grupę społeczną zamieszkującą wielokulturowy i wielowyznaniowy Przemyśl. Ta koegzystencja przerwana została przez wybuch II wojny światowej. Pierwsze represje i egzekucje na Żydach miały miejsce tuż po wkroczeniu do miasta armii niemieckiej we wrześniu 1939 r. W połowie lipca 1942 r. Niemcy utworzyli getto, gdzie na stosunkowo małym fragmencie miasta skupiono około 22 000 Żydów. Już pod koniec tego miesiąca wojska okupacyjne rozpoczęły akcje likwidacyjne, takie jak masowe egzekucje w podprzemyskich Grochowcach, oraz wywózki do obozu w Bełżcu. Ostatecznie Niemcy zlikwidowali getto jesienią 1943 r.

Tylko 500 przemyskich Żydów przeżyło Zagładę ukrywając się w okolicznych lasach, znajdując schronienie u miejscowej ludności lub zmieniając tożsamość dzięki fałszywym „aryjskim” dokumentom. Przeżyli ten straszny czas dzięki Sprawiedliwym – Polakom i Ukraińcom, którzy pomimo groźby utraty życia całych rodzin nie wahali się nieść pomocy. Dzięki prowadzonym badaniom historycznym udało się odtworzyć listę nazwisk kilkudziesięciu mieszkańców Przemyśla, których determinacja i odwaga pomogła przetrwać członkom żydowskiej społeczności miasta.

Wystawa powstała przy wsparciu Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej w Przemyślu. Wsparcie finansowe zapewnił Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego.